Een rechter in de staat Washington heeft Trumps omstreden inreisverbod tijdelijk geblokkeerd. De Trump-regering reageert boos en gaat in beroep. Het is geenszins het einde van de discussie.
James Robart, een federale rechter in Seattle, zei vrijdagavond dat het inreisverbod mogelijk in strijd is met de Amerikaanse grondwet. Het presidentiële decreet geldt voor bezoekers en immigranten uit Iran, Irak, Libië, Jemen, Somalië, Sudan, en Syrië: drie maanden lang komt niemand uit die landen Amerika binnen. Volgens Trump is dat nodig om een beter systeem op te zetten om immigranten te controleren. Critici noemen het een ‘moslimban’.
Onherstelbare schade
Robart bepaalde dat het inreisverbod in het hele land tijdelijk moet worden geblokkeerd. Als later blijkt dat het decreet inderdaad tegen de grondwet ingaat, zouden de benadeelden al ‘onherstelbare schade’ hebben geleden. Hetzelfde geldt voor publieke instellingen als universiteiten, die studenten mislopen, zo oordeelde de rechter.
De procureur-generaal van de staat Washington had de rechtszaak aangespannen, de staat Minnesota sloot zich erbij aan. ‘Niemand staat boven de wet, zelfs de president niet. Het presidentiële decreet geldt niet meer,’ reageerde Bob Ferguson.
Woede over ‘moslimban’ is raar: grensbeleid is altijd discriminatie, meent Robbert de Witt
Het Trump-kamp reageert boos op de rechterlijke uitspraak. Het ministerie van Justitie wil het oordeel aanvechten door een emergency stay aan te vragen bij de rechtbank. In dat geval blijft het decreet van kracht. Perswoordvoerder Sean Spicer zegt dat het inreisverbod ‘wettelijk en redelijk’ is. In een eerste statement van de regering noemde Spicer de gang van zaken ‘schandelijk’, maar dat woord werd uit latere versies gehaald.
Discussie zal nog wel even doorgaan
Dat een rechter uit één Amerikaanse staat een landelijke ban instelt is opvallend, maar niet uniek. Barack Obama kreeg eenzelfde tegenslag te verwerken, toen een rechter in Texas in 2015 een decreet om miljoenen illegale immigranten amnestie te verlenen, blokkeerde. De zaak kwam uiteindelijk voor het Hooggerechtshof, maar daar stemden evenveel opperrechters voor als tegen, waardoor de blokkade van kracht bleef.
De uitspraak van rechter Robart is ook in dit geval geenszins het einde van de discussie. Rechters door het hele land kunnen uitzonderingen toevoegen aan het oordeel – waardoor sommige staten het verbod bijvoorbeeld wel weer gaan naleven – en ook kan in een hoger beroep worden besloten om de tijdelijke blokkade op te heffen. Het is aan hogere rechtbanken om te beslissen over de grondwettelijkheid van Trumps inreisverbod.
Het is onduidelijk wat de directe gevolgen zijn voor de duizenden mensen uit de zeven getroffen landen die naar Amerika willen reizen. Ambtenaren hebben overlegd met vliegmaatschappijen over het opnieuw toelaten van immigranten, maar verwacht wordt dat onder meer de Amerikaanse immigratiedienst tijd nodig heeft om het beleid opnieuw aan te passen. Nadat Trump onverwachts met het inreisverbod kwam, resulteerde dat in chaos op veel Amerikaanse vliegvelden.