Bijna tien jaar nadat Amerika de oorlog tegen het terrorisme begon, heeft het land 2,2 miljoen veteranen die in Irak en Afghanistan hebben gevochten. En als eind dit jaar inderdaad alle militairen uit Irak terugkomen, zijn dat er zo’n vijftigduizend meer.
Dit artikel verscheen in juni 2011 in Elsevier Weekblad.
Dat veel veteranen met trauma’s kampen, is bekend: ongeveer eenvijfde heeft symptomen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS) of een zware depressie. Elke dag plegen achttien veteranen zelfmoord.
Verbeterde opvang
Maar de opvang van veteranen is de laatste jaren enorm verbeterd. Tientallen organisaties zamelen geld in, organiseren sportevenementen, trainen geleidehonden, bieden therapie, lobbyen voor wetgeving, helpen ex-militairen ander werk te vinden of laten hen kennismaken met meditatie.
Het leger zelf ondergaat een cultuurverandering. Militairen worden tegenwoordig voor en na hun uitzending uitgebreid onder de loep genomen, van hun mentale gesteldheid tot hun huwelijk. Het leger heeft verder een intensief zelfmoordpreventieprogramma en heeft op militaire bases centra geopend die veteranen helpen na hun missie.
Banden met gezin en gemeenschap
De motor hierachter is de werkgroep Health Promotion and Risk Reduction, die het leger in 2009 oprichtte. ‘We houden militairen voor dat ze moeten doorbijten, maar we moeten hun ook leren dat dat in andere situaties tegen hen werkt,’ zegt kolonel Chris Philbrick, adjunct-directeur van de werkgroep.
Omdat de militairen tussen de missies door vooral meer tijd nodig hebben om thuis te zijn, gaat het leger die periode verlengen van één naar twee jaar. ‘Als ze de banden met hun gezin en hun gemeenschap niet kunnen aanhalen, is het extra zwaar om opnieuw te worden uitgezonden,’ zegt Philbrick.
Leven opbouwen
Hoewel een rechter de veteranencentra er vorige maand nog van langs gaf omdat veteranen veel te lang op behandeling moeten wachten, ziet het leger lichtpuntjes: in 2010 was er een lichte daling van het aantal zelfmoorden onder soldaten in actieve dienst, en tegenwoordig krijgen veel meer militairen hulp van het leger. ‘Ik denk oprecht dat er sprake is van verbetering,’ zegt Philbrick.
Talloze veteranen slagen er dan ook in om, ondanks trauma’s en lichamelijke verwondingen, hun leven weer op te bouwen. Vaak op een heel andere manier en soms, zeggen ze, zelfs op betekenisvollere wijze.
‘Mijn oorlogservaring bleek heel waardevol’ RYAN CALDWELL (38), STAF-SERGEANT
‘Ik ben in de gruwelijkste oorden geweest: Somalië, Haïti, Bosnië. Maar Irak was zonder twijfel de gewelddadigste oorlog. Daar heb ik een hersenbeschadiging opgelopen door een autobom. Het leger stuurde me met pensioen, want ik had zoveel problemen. Ik lijd ook aan PTSS en mijn lichaam is totaal versleten.
Een paar jaar geleden ging ik als vrijwilliger aan de slag als duikgids in Mexico, Canada en Alaska. In Alaska raakte ik bevriend met een bekende onderwaterfotograaf. Ik werd zijn assistent toen hij voor de Britse BBC-serie Life in 2008 naar Antarctica ging. Die reis, en een tweede naar dat gebied, waren hoogtepunten in mijn leven.
Het was als het leger, maar dan met de leuke dingen. Ik hoorde alleen de zeehonden en mijn eigen ademhaling, zo kalmerend! Ik was ook niet bang om tussen gevaarlijke zeeluipaarden te duiken, want het voelde hetzelfde als in een oorlogsgebied zijn. Voor mijn lichaam en ziel zijn die reizen een geschenk van God geweest. Door deze ervaring heb ik ook de controle over mijn leven teruggekregen. Ik praat op scholen en voor duikclubs over de Antarctica-trips, en verkoop mijn foto’s op markten.
Mijn oorlogservaring is heel waardevol gebleken voor de fotografie. Ik ben me altijd bewust van mijn omgeving en reageer snel, waardoor ik zeldzame momenten vastleg. En ik waardeer schoonheid meer omdat ik zoveel lelijks heb gezien.’