Er zit wel degelijk een systeem in de op het oog chaotische en onvoorspelbare wijze waarop de nieuwe regering in Washington het buitenland tegemoet treedt. De vier uitgangspunten die het trumpiaanse wereldbeeld bepalen.
Vertaling van een oorspronkelijk stuk van Matt Mayer. Mayer (1972) is voorzitter van de conservatieve denktank Opportunity Ohio en voormalig medewerker van de regering van George W. Bush.
President Donald Trump liet de wereld meteen na zijn aantreden weten dat hij de komende vier jaar radicaal zou breken met de Amerikaanse politiek van de afgelopen zeventig jaar. In zijn inauguratietoespraak gaf hij botweg aan dat het ‘vanaf dit moment uitsluitend “Amerika eerst” zal zijn’.
Onder de regering-Trump ‘zullen van elk besluit dat over handel, belastingen, immigratie of buitenlandse politiek wordt genomen, Amerikaanse arbeiders en Amerikaanse gezinnen profiteren’. President Trump liet elke schijn van diplomatie varen toen hij stelde dat mondialisering in feite inhoudt dat concurrenten ‘onze producten maken, onze bedrijven stelen en onze banen vernietigen’.
‘Make America Great Again’
In wat de Amerikanen die op hem stemden mogelijk als het krachtigste deel van zijn toespraak hebben beschouwd, klaagde hij: ‘Decennialang hebben we de buitenlandse industrie verrijkt ten koste van de Amerikaanse industrie; de strijdkrachten van andere landen gesubsidieerd terwijl we onze eigen strijdkracht op treurige wijze lieten verkommeren. We hebben de grenzen van andere landen verdedigd en geweigerd om die van onszelf te verdedigen. En we hebben biljoenen en biljoenen dollars in andere landen uitgegeven, terwijl de Amerikaanse infrastructuur verloederde en in verval raakte. We hebben andere landen rijk gemaakt, terwijl de rijkdom, de kracht en het vertrouwen van ons eigen land verdwenen achter de horizon. Eén voor één sloten fabrieken hun deuren en verlieten ze onze kusten, zonder ook maar één keer stil te staan bij de miljoenen en miljoenen Amerikaanse arbeiders die achterbleven. De rijkdom van onze middenklasse is uit hun huizen gehaald en vervolgens over de hele wereld verdeeld.’
Deze passage vormt een overduidelijke aanklacht tegen handelsverdragen, de NAVO, natievorming en de verplaatsing van werk naar lagelonenlanden. Zo er nog iemand was die vraagtekens zette bij zijn wantrouwen en verzet tegen de hedendaagse wereldorde, dan zullen die na de inaugurele toespraak beslist zijn weggenomen.
In aansluiting op zijn hobbesiaanse visie op de wereld, stelde president Trump vast dat Amerika weliswaar bondgenoten zou zoeken, maar in de wetenschap dat ‘alle landen het recht hebben om hun eigen belangen voorop te stellen’.
Straatvechter op het wereldtoneel
Deze nulsombenadering vertaalt zich in vier uitgangspunten van een trumpiaanse buitenlandse politiek. Het eerste uitgangspunt houdt in dat Amerika zich permanent offensief zal opstellen en zijn tegenstanders in de verdediging zal dringen doordat Amerika de contouren vaststelt en de agenda bepaalt van elke ontmoeting met buitenlandse regeringen. Trump is er een meester in om door middel van een strategisch getimede gebeurtenis of een schijnbaar slecht getimede tweet te regisseren waarover we praten.
Die agressieve inzet zal leiden tot verbeten onderhandelingen. Als toponderhandelaar die zijn tanden scherpte aan de genadeloze straten van New York City weet president Trump dat hij niet altijd krijgt wat hij wil, maar ook dat hij niet tegen zijn eigen belang moet ingaan door buiten de poort liggend territorium op te geven. Dat tweede uitgangspunt verklaart waarom hij zich niets zal aantrekken van bestaande verdragen of opvattingen, omdat hij zijn speelveld zo groot mogelijk wil houden. Alles komt op tafel om nieuwe overeenkomsten te sluiten die gunstiger uitpakken voor Amerika.
Het derde uitgangspunt van een trumpiaanse buitenlandse politiek is intrinsieke onvoorspelbaarheid. President Trump wil dat iedereen voortdurend op het verkeerde been staat zodat hij terrein kan benutten voor arbitrage. Gelooft Trump in de waarde van de NAVO? Misschien niet met de huidige uitgaven, nu andere leden hun eerlijke aandeel niet betalen, maar misschien wel als alle leden aan hun financiële verplichtingen voldoen. Zal Trump de onafhankelijkheid van Taiwan erkennen? Waarschijnlijk niet, maar door de Chinezen nerveus te maken met het idee dat hij dat wel zou kunnen doen, kan hij misschien een betere handelsovereenkomst met China sluiten of zich van de hulp van China in de kwestie Noord-Korea verzekeren. Is Trump naïef met betrekking tot Vladimir Poetin? Misschien, maar hij weet dat Rusland geen directe bedreiging is voor het voortbestaan van de Verenigde Staten, zoals dat met de Sovjet-Unie wel het geval was. En hij weet dat hij Poetin nodig heeft om te zorgen dat het in het Midden-Oosten niet uit de hand loopt, vooral wat betreft Iran.
Rendement en ‘leading by example’
Vergis u niet: er zit systeem in zijn schijnbare waanzin. De mensen die hoopten op zijn mislukking, vergeten dat de weg sinds juni 2015 bezaaid is met politici, experts en voorspellers die hem afdeden als een onnozele hals die ver boven zijn macht reikte. Nu hij het Congres de eerste twee jaar van zijn presidentschap volledig onder controle heeft, kunnen de Democraten praktisch niets meer tegen hem beginnen.
Het vierde en laatste uitgangspunt is het rendement op Amerikaanse investeringen, de return on investment. President Trump snapt heel goed dat een goede zakenman meer winst dan verlies maakt. Hij zal er de komende vier jaar op uit zijn om de return on investment voor Amerikanen op het gebied van buitenlandse handel en veiligheidsverplichtingen enorm te laten toenemen. Dat houdt ook in dat hij instellingen als de Europese Unie en de Verenigde Naties, die historisch gezien de Verenigde Staten altijd in de wielen hebben gereden, zal proberen te ondermijnen.
In navolging van president Ronald Reagan, met zijn ‘shining city upon a hill’, stralende stad op een heuvel, verklaarde president Trump dat ‘we onze manier van leven niet aan anderen willen opleggen, maar die liever als stralend voorbeeld door iedereen willen laten volgen’. Amerika zal niet van ‘achteruit de leiding nemen’ en ook niet bloeden aan de voorzijde. Door kracht en onverbloemd patriottisme zal het opnieuw als het klare licht van vrijheid dienen voor al die mensen op de wereld die de Amerikaanse waarden delen.
Main Street America
In wezen vormde president Trumps inauguratietoespraak een aanklacht tegen het linkse en rechtse elitaire politieke establishment van de wereld dat rijk werd van de vergeten mannen en vrouwen aan Main Street America over wier ruggen en wier dode zonen de Pax Americana werd gevestigd. Of we het nu leuk vinden of niet, we leven in een trumpiaanse wereld die door deze vier aspecten van zijn buitenlandse politiek wordt bepaald. Maak u klaar voor een wereld die verandert op een manier die we sedert de Tweede Wereldoorlog niet meer hebben meegemaakt.