Pittsburgh: tijd voor renovatie

Pittsburgh, de roestige industriestad met glorierijk verleden, wacht vol ongeduld op de miljarden dollars die president Trump heeft beloofd om de afbrokkelende infrastructuur aan te pakken. Maar de diepe kloof die Amerika verdeelt, loopt ook door de City of Bridges.

Wie Pittsburgh, Pennsylvania, voor het eerst binnenrijdt, snapt onmiddellijk waar de bijnaam van de stad, City of Bridges, vandaan komt. Bij het verlaten van de Squirrel Hill-tunnel doemt een indrukwekkende reeks bruggen op, zo ver als het oog reikt. De meest in het oog springende constructies, in zwart, blauw en geel, spannen over de drie rivieren die Pittsburgh verdelen: de Monongahela, Allegheny en Ohio. Het landschap is heuvelachtig en de snelweg loopt over een verkeersbrug, waar op twee niveaus auto’s over heen zoeven. In de verte komt een rookpluim uit een fabriek van Heinz.

Een fiks aantal bruggen staat in de steigers. Zware vrachtwagens mogen bepaalde wegen niet gebruiken. Onder verouderde viaducten zijn staalplaten vastgemaakt en netten bevestigd om te voorkomen dat brokstukken het verkeer raken.

Kloof tussen arm en rijk

Pittsburgh heeft de afgelopen decennia ingrijpende veranderingen ondergaan. De zware industrie is verdwenen uit de stad die ooit verantwoordelijk was voor een groot deel van de wereldwijde staalproductie. Tienduizenden banen zijn verplaatst en honderdduizenden inwoners vertrokken. Als presidentskandidaat wees Donald Trump veelvuldig naar Pittsburgh als toonbeeld van de toestand van de Verenigde Staten. ‘Deze stad was zo belangrijk voor de groei van ons land. Maar de loyale arbeiders zijn bedrogen door onze politici.’

Het is een stad van tegenstellingen die ook de nationale verkiezingen van 2016 definieerden. De binnenstad is gerenoveerd en aantrekkelijk voor jonge, hoogopgeleide Amerikanen. Even daarbuiten brokkelt het oude Amerika af. Het werkloosheidspercentage ligt er hoger en het verval van huizen, wegen en bruggen trad al lang geleden in. De kloof die Amerika verdeelt, trekt ook zijn sporen door Pittsburgh – en tekent de inwoners. In de stad domineert de Democratische Partij, de dorpen en het platteland eromheen kleurden Republikeins-rood. Net als op veel andere plekken in de Rust Belt, het oude industriële noordoosten van Amerika, brachten deze kiezers Donald Trump onverwacht naar het Witte Huis.

Meer bruggen dan Venetië

Tijdens een wandeling door de stad vertelt historicus Bob Regan (1939) dat het bruggennetwerk in Pittsburgh ongeëvenaard is. Er zijn 446 bruggen, berekende Regan in een boek over de geschiedenis van de stad. Het is koud en het sneeuwt, maar dat deert hem niet. Gehuld in een dikke blauwe winterjas, muts en handschoenen praat de hoogleraar aan de University of Pittsburgh honderduit over de stad. ‘Pittsburgh heeft een unieke ligging: hier komen rivieren samen tussen indrukwekkende heuvels.’

Zonder bruggen is de stad niets meer dan een verzameling losse valleien. Regan wijst naar de oudste die nog in gebruik is, de Smithfield Street Bridge uit 1883. Over de brug – vanwege zijn dubbele stalen bogen door inwoners de ‘brug van de kussende vissen’ genoemd – rijdt veel verkeer. ‘De bruggen zijn essentieel voor de mensen en de economie. Er zijn er nog meer dan in Venetië.’

Industriële en infrastructurele vooruitgang

Gedurende grote delen van de negentiende en twintigste eeuw was Pittsburgh een van de belangrijkste industriesteden van het land. Onder meer ketchupmaker Heinz, elektronicaproducent Westinghouse en staalgigant Carnegie werden er groot. Een aantal van de rijkste mensen van het land resideerde in Pittsburgh: onder hen de familie Mellon, die een van de grootste banken van de vorige eeuw in bezit had. De indus­triële opleving trok veel mensen aan – vooral laagopgeleide immigranten – waardoor de bevolking in de jaren vijftig van de twintigste eeuw uiteindelijk groeide tot 675.000 inwoners.

Bruggen, tunnels en kabeltreinen waren nodig om de uitbreiding in het lastige landschap mogelijk te maken. Vooral in de jaren twintig en dertig werden veel grote projecten uitgevoerd, waarbij op kosten niet werd bespaard. ‘Pittsburgh was een pionier wat betreft infrastructuur,’ aldus Regan. ‘De stad bouwde hangbruggen in allerlei vormen en maten, die een voorbeeld werden voor architecten in steden als New York. En ze moesten mooi zijn: elk project werd gekeurd door een kunstcommissie.’

Zonder twijfel de bekendste bouwwerken zijn de drie Sister Bridges, gebouwd tussen 1924 en 1928. Het zijn drie identiek, geel geverfde, stalen hangbruggen die vlak naast elkaar liggen en het centrum van Pittsburgh verbinden met het noorden van de stad. Een van de drie zusterbruggen is dicht voor groot onderhoud en ook de twee andere worden de komende jaren gerenoveerd. De drie vormen een architecturaal hoogtepunt en een belangrijk symbool voor de stad, zegt Regan. ‘Mensen van over de hele wereld komen langs, puur om die drie bruggen te bekijken.’ Veel inwoners zijn er trots op. Op logo’s van bedrijven en sportteams uit de regio prijken de gele bouwwerken. In souvenirwinkels zijn shirts te koop met daarop de ‘zusterbruggen’. Regan wijst op een supermarkt die grote modellen van de drie zusjes heeft neergezet in het winkelpand. ‘Bruggen zijn hier serious business.’

Achteruitgang van de stad

Er is sinds de hoogtijdagen van de Industriële Revolutie veel veranderd in de stad. Waar in het centrum ooit glasfabrieken en scheepswerven waren gevestigd, staan nu nieuwe, typisch Amerikaanse wolkenkrabbers. U.S. Steel – het voormalige Carnegie – huist weliswaar in het hoogste gebouw in de stad, de meeste fabrieken langs de rivieren zijn gesloten en vervangen door winkels. Heinz is nog steeds aanwezig met een fabriek, maar ketchup wordt hier al tijden niet meer gemaakt: het grootste deel van het gebouw is omgebouwd tot een appartementencomplex.

Het heeft zijn uitwerking gehad op Pittsburgh. Het inwoneraantal is gehalveerd tot iets meer dan 300.000 en het bijhouden van de complexe infrastructuur is duur voor de gemeente. Twintig procent van de bruggen in de Pittsburgh-regio heeft ‘structurele gebreken’, volgens recente cijfers van het ministerie van Vervoer van de staat Pennsylvania. Het betekent niet dat ze op instorten staan, wel dat er sprake is van achterstallig onderhoud. Het is een probleem in heel Pennsylvania, dat op de tweede plaats staat op de nationale lijst met slechtst onderhouden bruggen.

Tijdens de wandeling met Regan zijn de tekenen van verval te zien. De Liberty Bridge dicht bij het centrum staat in de steigers. De brug moest in de zomer van 2016 onverwacht een maand dicht, nadat een brand schade had toegebracht aan het fundament van de brug. En bij de Greenfield Bridge, die boven de belangrijkste snelweg loopt, werd een ‘brug onder een brug’ gebouwd, om automobilisten te beschermen tegen brokstukken. Beelden van de noodconstructie leidden tot ophef in het hele land: laat de regering de infrastructuur zomaar aftakelen?

Tegenstellingen in binnen- en buitenstad

De binnenstad bruist desondanks van energie. Market Square en de nauwe straatjes eromheen zijn gezellig en de gebouwen glimmen. Google, Ford en Amazon hebben de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in Pittsburgh. Uber en de technische universiteit Carnegie Mellon bouwen er aan een zelfrijdende auto. De stad is een aantrekkelijke plek voor hoogopgeleide Amerikanen.

De oude fabriekswijken langs de rivieren bieden een ander beeld. De sfeer in de wijk Homestead – 10 minuten van het centrum – is treurig. De betonnen en houten huisjes langs de steile West Street zijn grauw bruin of grijs. Een groot aantal is dichtgetimmerd met houten platen en lijkt niet meer bewoonbaar. Er loopt niemand op straat en de weg zit vol kuilen.

De wijk ligt in het gebied dat bij inwoners bekendstaat als de ‘Staalvallei’– ooit was deze plek aan de Monongahela het centrum van de Amerikaanse staalindustrie. De belangrijkste fabriek sloot haar deuren in 1986.

Democratisch bolwerk

‘Ik snap wel dat mensen hier balen van hun situatie, van hun mager betaalde baantjes. Het is lastig om optimistisch te zijn over de toekomst,’ vertelt Jimmy Kent (1954) in een nabijgelegen bar. Kent, met een dunne snor en vriendelijke ogen, stelt dat hij best reden heeft om ook ontevreden te zijn: als medewerker van een postkantoor verdient hij geen royaal salaris. Toch stemde hij niet op Trump, zoals veel van zijn vrienden, maar op Hillary Clinton. ‘Politieke verandering juich ik toe, maar niet met deze man. Ik ben bang dat hij vooral de rijken beschermt.’

Pittsburgh is traditioneel een Democratisch bolwerk. Bij de afgelopen verkiezingen kreeg Clinton de meeste stemmen in de stad, maar in alle kiesdistricten rond Pittsburgh won Trump met grote marges. Hetzelfde beeld geldt voor die andere grote stad in de staat, Philadelphia. De kiesmannen van Pennsylvania gingen uiteindelijk naar Trump. Dat gebeurde niet meer sinds 1988, toen George H.W. Bush er won.

Dave Johnson (1960), die tegenover Kent in de bar gefrituurde vis eet, is positiever gestemd over de 45ste president. De taxichauffeur met een lange baard is zelf niet gaan stemmen – ‘Ik mocht geen van de twee kandidaten echt’ – maar zegt toch blij te zijn met de verkiezing van Trump. ‘Misschien kan ik het hier beter niet zeggen, maar ik hoop dat Trump de zaken eens flink op zijn kop gaat zetten.’

Vergeten Amerikanen

President Trump beloofde in zijn eerste speech voor het Congres een grote som geld in de infrastructuur te investeren – tot wel 1.000 miljard dollar. Een deel van dat geld kan naar Pittsburgh komen. ‘Ons land verliest alleen nog maar, en dat moet stoppen,’ zei hij tijdens een campagnestop in de stad in juni 2016. ‘Met Amerikaans staal en Amerikaanse arbeiders gaan we de afbrokkelende bruggen maken. Met Amerikaans staal gaan we nieuwe wolkenkrabbers bouwen en het land weer groot maken.’

Barbara Goettler (1948) is een van de inwoners die ‘met volle overtuiging’ op Trump stemden. Goettler, die met haar man Paul aan een tafel in een Italiaans restaurant zit, heeft kort haar en draagt een grijze jurk. Met een zachte stem: ‘Trump heeft vaak gesproken over de vergeten Amerikanen. Zo voelen mijn man en ik ons ook.’

Ze wilde met haar stem een statement maken tegenover de elite, die volgens haar bij zowel de Democraten als Republikeinen de dienst uitmaakt. ‘Eindelijk spreekt iemand ons aan op ons niveau. Trump is niet van zins bepaalde groepen voor te trekken, maar wil zich inzetten voor de gewone Amerikaan.’

Bruggenonderhoud: pleisters plakken

Goettler maakte de veranderingen in de stad zelf mee. Haar vader raakte zijn baan bij de staalfabriek kwijt toen ze een puber was. ‘We waren als gezin afhankelijk van voedselbonnen, tot we als kinderen oud genoeg waren om het gezin te ondersteunen.’ Ze denkt niet dat de nieuwe president de staalindustrie zomaar kan terugbrengen naar Pittsburgh. ‘Daarvoor is het te laat. Maar zijn plannen om te investeren in de infrastructuur kunnen snel goede banen opleveren.’ Haar man knikt en voegt toe: ‘Dit is een onderwerp waarbij Democraten en Republikeinen eindelijk overstemming kunnen bereiken.’

‘We kunnen altijd meer geld gebruiken,’ merkt Stephen Shanley (1960) droogjes op. Hij is de directeur van de afdeling Public Works van Alle­gheny County, de instantie die verantwoordelijk is voor het onderhoud van de infrastructuur rond Pittsburgh. In een onopvallend kantoorpand in het centrum legt hij uit dat een groot deel van het budget wordt uitgegeven aan het conserveren van oude bruggen – pleisters plakken, aldus Shanley. ‘De meeste kunnen nog wel zo’n twintig jaar mee, maar we weten: er komt een moment dat ze weer een grote opknapbeurt nodig hebben.’

Dure infrastructuur

Veruit het meeste geld voor infrastructuur komt niet van de staat, maar van de federale regering. Het Congres heeft de laatste jaren echter weinig interesse getoond in dure infrastructuur, en het budget van zijn afdeling is amper gestegen, vertelt Shanley. Vrijwel geen enkele politicus wil de belastingen verhogen voor zaken als wegen en bruggen. ‘Mensen beschouwen infrastructuur als iets vanzelfsprekends. Maar de situatie hier in Pittsburgh is uniek en dat moeten we zien te beschermen.’

Op de afdeling Public Works blijven ze vooralsnog terughoudend over de beloftes van president Trump. ‘We horen de geruchten over nieuwe fondsen, maar we rekenen nergens op,’ zegt Shanley. Volgens het ministerie van Vervoer zou een bedrag van 2 miljard dollar voldoende zijn om alle problemen met bruggen in Pittsburgh aan te pakken.

Maar besluitvorming in Washington duurt lang en zelfs al zou er snel geld komen, dan nog moeten er genoeg arbeiders worden gevonden om alle klussen uit te voeren. ‘Voorlopig blijven we ons richten op de bruggen en wegen waar de nood het hoogst is.’

Kabeltrein naar Mount Washington

Als het is gestopt met sneeuwen, stelt historicus Regan voor om een bezoek te brengen aan Mount Washington. Het is de hoogste heuvel in Pittsburgh, bereikbaar met een kabeltrein. Na een korte rit met de originele houten wagon uit 1877 kun je uitkijken over de stad en zijn voorsteden, de vele heuvels en het water.

Het is een sereen gezicht, de bewoonde valleien die met elkaar worden verbonden door tientallen bruggen. Op historische foto’s en schilderijen die bij het uitzichtpunt zijn neergezet, kan het uitzicht van vroeger worden vergeleken met de situatie van nu. De oude bruggen zijn er nog, maar verder is aan de bebouwing vooral heel veel veranderd. Een teken dat de stad zich zal blijven transformeren, hoewel het nog onduidelijk is in welke richting precies.