Deze man zet het Amerikaanse onderwijs op z’n kop

Salman Khan (35) streeft een revolutie na in het veel gekritiseerde Amerikaanse onderwijs. Met zijn videolessen boekt hij grote successen.

Dit artikel verscheen in augustus 2012 in Elsevier Weekblad

ELSEVIER U bent in de Verenigde Staten binnengehaald als vernieuwer in een tijd waarin het Amerikaanse onderwijssysteem zwaar wordt gekritiseerd. En weekblad Time nam u dit jaar op in de lijst van honderd meest invloedrijke mensen op aarde.

Salman Khan: ‘Haha, ik zou me schamen om dat soort dingen over mezelf te zeggen. Maar dat Bill Gates, die een leger privéleraren kan inhuren, mijn video’s voor zijn kinderen gebruikt, was een heel goede aanbeveling. Kinderen in achterstandsbuurten kunnen nu dezelfde onderwijsmiddelen krijgen als de elite, en dat is nieuw.’

Leraar wordt niet genoeg gewaardeerd

ELSEVIER Wereldwijd gebruiken al zes miljoen mensen de ruim 3.200 video’s van uw Khan Academy over onder meer wiskunde en andere exacte wetenschappen. Wat maakt uw vorm van onderwijs zo aantrekkelijk?

Khan: ‘Ik denk dat onze video’s makkelijk te gebruiken zijn. De toon is ontspannen, niet neerbuigend. Ik leg er de nadruk op dat mensen de inhoud intuïtief begrijpen in plaats van dat ze die erin stampen, en de video’s zijn gemaakt voor internet, zonder een persoon erin door wie je wordt afgeleid. De onderwerpkeuze is enorm breed. Je kunt bij rekenen beginnen en doorgaan tot wiskunde, natuurkunde en scheikunde.’

ELSEVIER Is het moeilijk om met vier diploma’s van prestigieuze universiteiten als MIT en Harvard iets op een begrijpelijke manier uit te leggen aan leken?

Khan: ‘Al sinds ik tien jaar was, probeerde ik te begrijpen waarom wiskunde zo werkt. Waarom is een algoritme bijvoorbeeld logisch? Ik probeerde de leerstof altijd te distilleren tot iets intuitiefs en logisch. Daarna kun je die simpel uitleggen. Juist als mensen iets zelf niet goed snappen, gaan ze het gecompliceerd uiteenzetten.’

ELSEVIER Onderzoek wijst de laatste jaren steeds uit dat Amerikaanse leerlingen in wiskunde en natuur- en scheikunde achterlopen bij die in Azië en Europa. Wat gaat er mis?

Khan: ‘Er is niet genoeg respect voor het beroep van leraar en daarom wordt het ook niet goed genoeg betaald. Dat heeft allerlei gevolgen: wie leraar wordt, wat leraren in de klas doen, hoe de leerlingen hen zien. Als leraren hetzelfde prestige en inkomen zouden hebben als artsen, zou dat allemaal veranderen. Maar het grootste probleem is dat alle kinderen in hetzelfde tempo moeten leren. Daardoor hebben leerlingen in alle landen gaten in hun kennis. Finland en Singapore worden altijd als voorbeeldlanden aangehaald, maar ik denk dat het gros daar wiskunde ook niet goed begrijpt.’

Vervanger van oud onderwijs?

ELSEVIER Spelen armoede en de problemen die daarmee samenhangen niet ook een rol in de slechte onderwijsresultaten in de Verenigde Staten?

Khan: ‘O ja, armoede speelt zeker een rol. Het is niet eerlijk om de Verenigde Staten te vergelijken met Singapore, want de laatste is een welvarende maar relatief kleine stadsstaat. Maar armoede is ook niet de enige factor. In sommige achterstandsgebieden zijn charter-scholen – die zijn gefinancierd met belastinggeld, maar hoeven zich niet aan dezelfde regels te houden als openbare scholen – waar de leerlingen veel beter presteren dan op openbare scholen. Dat kan dankzij de bovenmenselijke, soms zelfs heroïsche inspanningen van de leerkrachten.’

Effect Khan Academy: leerlingen boeken meer resultaat https://t.co/uoK8EVFI8p

— Khan Academy NL (@khanacademynl) 15 mei 2017

ELSEVIER Wat zijn de beperkingen van uw aanpak?
Khan: ‘O, er is altijd software die niet werkt, maar het belangrijkste is dat een computer nooit een mens kan vervangen die interesse in je toont en je inspireert. Wij zijn dan ook geen vervanging van scholen en leraren. Ik zie de Khan Academy als een honderd keer beter studieboek. Daardoor kun je in je eigen tempo leren en kan de leraar de tijd in de klas benutten om kinderen persoonlijk te helpen. Proefprojecten op Californische scholen hebben goede resultaten. Binnen tien, twintig jaar zijn er nieuwe onderwijsmodellen in heel Amerika.’

Toekomst

ELSEVIER Hoe reageren de machtige lerarenbonden op de Khan Academy?
Khan: ‘Ik denk dat ze ons benaderen met wantrouwend optimisme. Wantrouwend omdat het om technologie gaat, ik geen leraar ben en sommige van onze donateurs in de clinch lagen met de lerarenbonden. Maar leraren die onze video’s hebben gebruikt, en dat zijn er al ruim vijftienduizend, zijn positief omdat ze weten dat wij de positie van leerlingen en leraren willen versterken, en dat we geen winstoogmerk hebben. We bieden gratis toponderwijs voor iedereen.’

In Nederland zijn er inmiddels ook scholen die werken met de Khan Academy. 

ELSEVIER De Khan Academy is internationaal aan het uitbreiden. Hoe ver bent u?
Khan: ‘We zijn onze lessen aan het vertalen in Hindi, Mandarijns, Frans, Duits, Spaans, Portugees en Russisch. In 2014 hopen we dat ook de inhoud is aangepast.’

Positieve effecten Khan Academy ook in NL aangetoond! https://t.co/K0AJjYYGzx pic.twitter.com/j5WjsPGEHH

— Khan Academy NL (@khanacademynl) 22 november 2016