Dat Steve Bannon het tot augustus vol heeft gehouden in het Witte Huis, mag een klein wonder heten. Met zijn felle nationalistische ideeën kreeg hij vrijwel iedereen in Washington tegen zich. En toch is zijn ontslag risicovol voor Trump.
Bannon hoeft niet meer terug te komen in het Witte Huis, zo bleek vrijdag. Trump heeft de strateeg gevraagd op te stappen – hoewel mensen rond Bannon volhouden dat hij vorige week zelf al zijn ontslag had ingediend. De directe aanleiding is niet geheel duidelijk, maar mogelijk komt het voort uit spanningen tussen Bannon en Veiligheidsadviseur H.R. McMaster.
Bannon vocht met gematigde republikeinen om Trumps aandacht. Een analyse >>
Trump kreeg de afgelopen maanden in elk geval van alle kanten het advies Bannon te lozen: van schoonzoon Jared Kushner tot voormalig hoofd communicatie Anthony Scaramucci tot mediamagnaat Rupert Murdoch. Er was in het Witte Huis vrijwel geen medestander meer van Bannon te vinden.
Hersenen van Trump
Dat Bannon lang bleef zitten, had te maken met de speciale relatie met Trump. Tijdens de campagne werd de voormalig baas van alt-right website Breitbart de ‘hersenen van Trump’. Bannon legde de basis voor Trumps economische ideologie: globalisering tegengaan, handelsoorlogen starten en ‘de deep state’ in Washington ‘vernietigen’. Dat mengde hij met een nationalistische saus en plannen om ‘de westerse beschaving te redden’, duidelijk gericht op boze blanke Amerikanen.
Linkse tegenstanders noemen hem een racist en een homohater, Bannon houdt het zelf op ‘economisch nationalist’. Opmerkingen dat de Republikeinse partij ‘klappen nodig heeft’, vielen logischerwijs niet goed bij de leden. Bannon begreep maar al te goed dat hij in Washington vrijwel alleen maar vijanden had: ‘Het wordt elke dag opnieuw een gevecht.’
Invloed nam af
Eenmaal in het Witte Huis kreeg Bannon – uiterst ambitieus en vastberaden om alle campagnebeloftes na te komen – directe toegang tot de president. De momenten waar Bannon ongetwijfeld het meeste plezier aan beleefde: Trumps beslissing om Amerika uit handelsverdrag TPP te halen en een streep te zetten door deelname aan het klimaatakkoord van Parijs. Ook was Bannon de architect van de omstreden ‘moslimban’, die na maanden vertraging alsnog doorgang vond.
Zijn invloed werd door de maanden heen minder, deels als gevolg van de strijd met andere adviseurs. Bannon liet zich op de achtergrond gelden als een loyaal aanhanger, hoewel een geruchtmakend interview deze week met de linkse publicatie The American Prospect de president naar alle waarschijnlijkheid niet tevreden stelde.
Trump ontslaat Bannon – zo bracht het Witte Huis het nieuws naar buiten >>
Risicovol
In Washington laten weinig mensen een traan om het vertrek van Bannon – en op Wall Street reageren investeerders zelfs positief. Maar van de fans van Trump kan een heel andere reactie worden verwacht.
Breitbart, een van de enige mediabedrijven positief over de president, doet alvast een duit in het zakje – columnist Joel B. Pollak voorspelt dat het ontslag van zijn oude baas ‘wel eens het begin van het einde van Trumps presidentschap kan zijn’. Hij stelt dat Bannon ‘de personificatie van Trumps agenda’ was.
Bannon maakte vrijdagavond bekend terug te keren bij Breitbart. De vraag is hoe hij Trump van buiten het Witte Huis gaat beoordelen: als vriend of vijand? De president, steeds verder geïsoleerd, zet met een stap die de gevestigde orde toejuicht in elk geval veel op het spel: de steun van zijn meest loyale aanhangers.