Ondanks Trumps onvoorspelbaarheid zijn er zwaarwegende redenen waarom Vladimir Poetin toch tevreden is dat Donald Trump, en niet Hillary Clinton in het Witte Huis woont.
(For English version press here)
Medio juni was ik aanwezig op de jaarlijkse conferentie British International Studies in Bath, Groot-Brittannië. Ik woonde er een lezing bij van een wetenschapper van de Universiteit Leiden, getiteld ‘Trump en de doctrine van de onvoorspelbaarheid’, die ging over Trumps politieke impulsiviteit en zijn relatie tot Rusland. Mijn Leidse collega zei onder meer dat voorspelbaarheid niet alleen van belang is voor bondgenoten, maar ook voor vijanden.
Hoewel ik niet weet of de Amerikaanse president Donald Trump Rusland ziet als vijand of als vriend, kwam ik zo op de volgende vraag: zou zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin er spijt van hebben dat hij zich in 2016 heeft bemoeid met de Amerikaanse verkiezingscampagne om de kansen van presidentskandidaat Hillary Clinton te ondermijnen, gezien Trumps latere gedrag en daden in het Witte Huis?
Meld je hier gratis aan voor de Amerika Update, de wekelijkse nieuwsbrief met de laatste ontwikkelingen over de Verenigde Staten. Elke vrijdag in je mailbox.
Poetin kende Clinton heel goed
De eerste reden waarom Poetin mogelijk spijt heeft van Trumps capriolen in het Witte Huis, is dat Trumps tegenstander in 2016 voor Poetin een vertrouwd persoon was. Hoewel hij Clinton als toenmalige minister van Buitenlandse Zaken heeft beschuldigd van het aanmoedigen van zijn tegenstanders (die boos waren wegens bewijs van fraude tijdens de Russische parlementsverkiezingen in 2011) om de straat op te gaan, wat zou uitmonden in een van de grootste protesten tijdens Poetins presidentschap, had Poetin toch een heel duidelijk idee van het wereldbeeld van Hillary Clinton.
Zij stond bekend als iemand die internationaal streeft naar een compromis, iemand die zoekt naar multilaterale oplossingen. Het was Clinton die het reset-knop-beleid gedurende president Barack Obama’s eerste termijn uitvoerde. Dit was een poging om samen te werken op gebieden waar Rusland en de Verenigde Staten dezelfde belangen hebben. Clinton had ook ervaring in het onderhandelen met Moskou en in het bijzonder met de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov.
Oud-spion Poetin houdt niet van lekken
De tweede reden waarom Poetin mogelijk twijfelt aan de voordelen van Trump als president van de Verenigde Staten heeft te maken met de voortdurende lekken en het mismanagement van het Witte Huis onder Trump. Zelf een oud-spion die discretie op waarde weet te schatten, zal de slordigheid en het amateurisme van de regering-Trump Poetin met afschuw vervullen.
De derde en belangrijkste reden waarom Poetin Trumps impulsieve optreden mogelijk betreurt, is dat het Amerikaanse Congres ervoor heeft gezorgd dat de handen van de regering-Trump gebonden zijn om beleid inzake Rusland uit te stippelen, en in het bijzonder dat de sancties tegen het regime-Poetin die president Obama had ingesteld, gehandhaafd blijven. Leiders in het Congres, ook Republikeinen, waren gealarmeerd geraakt door een reeks acties van Trump en de medewerkers om hem heen.
Zo waren Congresleden bezorgd over pogingen op de Republikeinse Conventie in 2016 om de verklaring te wijzigen waarin wordt opgeroepen om de sancties tegen Rusland te handhaven en te versterken.
Ook maakten Congresleden zich druk over inspanningen van de latere Nationale Veiligheidsadviseur Michael Flynn om die sancties op te heffen op het moment dat Donald Trump zijn intrek zou nemen in het Witte Huis. En het Congres was evenzeer gealarmeerd over Trumps pogingen om twee diplomatieke locaties die de Russen gebruikten voor spionage terug te geven. Obama had die eerder als strafmaatregel juist gesloten.
Congres nam heel scherpe maatregelen
Door al deze ontwikkelingen besloot het Congres met een overweldigende meerderheid de Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act (CAATSA) door te voeren. Die goten Obama’s executive order (decreet) in een federale wet. Obama’s sancties tegen Rusland waren een reactie op de Russische annexatie van de Krim, de militaire interventie in Oekraïne en het neerhalen van de MH17.
Het pijnlijkste onderdeel van CAATSA voor Poetin is dat het niet alleen alle pogingen om Obama’s sancties terug te draaien blokkeert, maar dat het ook nieuwe sancties oplegt voor wie zakendoet met de Russische inlichtingendienst en defensiesector. In de wet is bovendien een clausule opgenomen die Trump dwingt om een lijst samen te stellen van invloedrijke Russen die een band hebben met het Kremlin of met Poetins vertrouwelingen. Als Hillary Clinton tot president was gekozen, dan was het onwaarschijnlijk dat het Congres zulke scherpe en gerichte sancties had kunnen opleggen.
Trump ziet de waarde van bondgenootschappen niet
Aan de andere kant zijn er verscheidene zwaarwegende redenen waarom Poetin wél tevreden is dat Trump, en niet Clinton in het Witte Huis woont. Ten eerste omdat de Amerikaanse relatie met de Europese bondgenoten nog nooit zo slecht is geweest. Trumps voor-wat-hoort-wat-kijk op bondgenootschappen leidt tot een diepe verdeeldheid tussen de Verenigde Staten en zijn Europese vrienden. Daarvan kon Poetin vóór Trumps verkiezing eind 2016 slechts hebben gedroomd.
Uit interviews die Jeffrey Goldberg van maandblad The Atlantic had met diverse mensen rond de president blijkt dat Trump de waarde niet ziet van vriendschap met andere democratieën. Goldberg noemt dit wat de regering-Trump zelf de We’re America, Bitch-doctrine betitelt, ‘zelfisolerend’ en ‘zelfsaboterend’. Zo’n lompe houding met een bereidheid om Amerikaanse vrienden en bondgenoten te beledigen zal Poetin fantastisch vinden. Zoals expert Stephen Walt van Harvard University al zei, is een wig drijven tussen Amerika en zijn bondgenoten een van Poetins ‘voornaamste strategische doelen’.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Een glimlach op het gezicht van Poetin
De tweede reden waarom Poetin tevreden zal zijn met Trump in het Witte Huis is dat Trump overduidelijk de wereldorde en het op regels gebaseerde internationale systeem dat de Verenigde Staten na 1945 hebben opgebouwd wil ontmantelen. Richard Haass, directeur van denktank Council on Foreign Relations, noemt dit Trumps terugtrek-doctrine – of, zoals een van Trumps naaste medewerkers eens tegen Goldberg zei, de fuck Obama-doctrine.
Welk etiket je er ook opplakt, het doel van zo’n buitenlands beleid is om alle akkoorden die Obama heeft gesloten op te zeggen, inclusief terugtrekking uit de het vrijhandelsverdrag Trans-Pacific Partnership (TPP), het opzeggen van de Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), het nucleaire akkoord met Iran, het afwijzen van het Parijse Klimaatakkoord en het dreigen met het opzeggen van pre-Obama-akkoorden en samenwerkingsverbanden als NAFTA en de NAVO. Dit alles zal vast een glimlach op het gezicht van de Russische president Poetin toveren.
Een gezellig onderonsje met de president van de vrije wereld
Als we ons verplaatsen in Poetin, en de voors en tegens van Trumps onvoorspelbare presidentschap afwegen, zullen de meesten het waarschijnlijk eens zijn met mijn collega uit Leiden dat Poetin geen spijt heeft van zijn voorkeur voor Trump. Dat Trump wereldwijde instellingen en bondgenootschappen afbreekt, creëert kansen voor Poetin om ongestraft in het buitenland te kunnen optreden.
Het geeft hem veel speelruimte om weliswaar in de VN-Veiligheidsraad geregeld te worden beschuldigd van oorlogsmisdaden in Syrië en zijn vijanden die in het Westen wonen aan te vallen met gifgas, maar toch in Helsinki een gezellig onderonsje te hebben met de ‘president van de vrije wereld’.
Wilt u wekelijks het laatste nieuws over Amerika ontvangen? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief van American Dreamers!