Amerikanen houden hun adem in: wordt Kamala Harris de eerste vrouwelijke president, of keert Donald Trump terug in het Witte Huis? Een gids bij de presidentsverkiezingen. Deel 4: wat gaat Trump doen bij een nieuwe nederlaag?
Het staat inmiddels wel vast dat Donald Trump, ongeacht de uitkomst, al op de verkiezingsnacht het presidentschap zal opeisen. ‘We hebben alle stemmen die je nodig hebt,’ zei hij eind augustus al op campagne in North Carolina. En een maand later in Michigan: ‘De enige manier waarop we zullen verliezen, is omdat zij valsspelen.’
Uit angst voor ‘fraude’ zijn sinds vorig jaar al meer dan 165 rechtszaken ingediend, berekende persbureau Bloomberg onlangs, ook al waren de verkiezingen van 2020 volgens Trumps eigen ambtenaren ‘de betrouwbaarste in de Amerikaanse geschiedenis’. De meeste rechtszaken zijn aangespannen door Republikeinen, die zich onder meer zorgen maken over waar kiezers in Wisconsin hun poststemmen kunnen deponeren, en over het type identiteitsbewijs waarmee studenten in North Carolina het stemhokje in mogen. Maar ook Democratische advocaten slijpen de messen, vooral in kantelstaat Georgia, waar het Republikeinse bestuur het stemrecht van zwarte kiezers zou inperken.
Lees ook: Harris of Trump? Dit zijn de belangrijkste peilingen
Nieuwe couppoging Donald Trump?
Of – en zo ja: op welke manier – Trump bij een verlies zijn nederlaag in een overwinning zal proberen om te buigen, is nog onduidelijk. Website Politico schetste onlangs een duister scenario waarin de oud-president, gesteund door een groep loyalisten, de macht grijpt op een manier die lijkt op zijn couppoging van vier jaar geleden.
Trump zou dan de integriteit van het stemproces in twijfel trekken. En hij zou partijgenoten in door Republikeinen bestuurde swing states als Georgia, Arizona, North Carolina en Wisconsin onder druk kunnen zetten om de uitslag niet te erkennen, en in plaats daarvan hun eigen, ‘alternatieve’ kiesmannen aan te wijzen. Die zouden, wanneer het Congres bijeenkomt om de uitslag te bevestigen, door Republikeinse bondgenoten moeten worden goedgekeurd.
Daarmee zouden de Republikeinen ervoor kunnen zorgen dat Harris niet de benodigde 270 stemmen krijgt in het College van Kiesmannen. In dat geval wordt de beslissing over de verkiezingen overgelaten aan het Huis, waar de Republikeinen waarschijnlijk voldoende stemmen hebben om Trump tot president te kronen. Eventuele verloren rechtszaken hierover zou Trump tot aan het Hooggerechtshof aanvechten, waarin de Republikeinen een meerderheid hebben van zes – van wie Trump er drie zelf heeft aangesteld – tegen drie.
Lees ook: Wat zijn kiesmannen? Alles over het Amerikaanse Electoral College
Dit (onwaarschijnlijke, maar niet onmogelijke) complot, dat alleen kans maakt als de Republikeinen hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden behouden, vereist de steun van Spreker Mike Johnson, die zich sinds 2020 heeft ontpopt als een ‘verkiezingsontkenner’.
Eén op de vier Republikeinen vindt politiek geweld geoorloofd
Politico verwacht een dergelijke couppoging niet aan Democratische kant. Een cruciale rol bij een vreedzame machtsoverdracht is weggelegd voor vicepresident Harris, die, ironisch genoeg, als voorzitter van de Senaat het presidentschap van zichzelf of haar aartsrivaal officieel zal moeten maken. Harris heeft al aangegeven dat zonder voorbehoud te zullen doen. Ze heeft ook geen keus: na 6 januari 2021 nam het Congres een wet aan die de taak expliciet ceremonieel maakt. Op die dag probeerde Trump zijn toenmalige vicepresident Mike Pence tevergeefs over te halen om Joe Biden ondanks diens overwinning het presidentschap te ontzeggen.
Een herhaling van die dag, waarop een door Trump opgezweepte menigte het Capitool bestormde, is vanwege de ongetwijfeld enorme beveiliging in Washington op 6 januari 2025 niet aannemelijk. Maar ze is ook niet uitgesloten. Volgens een recente studie van non-profit-organisatie Public Religion Research Institute vindt één op de vier Republikeinen het geoorloofd om een ‘gecompromitteerde’ verkiezing met politiek geweld te corrigeren. Bij onafhankelijke en Democratische kiezers is dat respectievelijk 10 en 8 procent.
Als de vlam echt in de pan slaat, zou Biden de Insurrection Act kunnen activeren, die de president de macht geeft om het leger tegen zijn eigen burgers in te zetten. Trump lijkt die optie voor een tweede termijn sowieso al te overwegen: in de slotfase van de campagne zinspeelde hij erop om ‘de vijand van binnenuit’, waarbij hij specifiek doelde op voormalig Spreker Nancy Pelosi en Congreslid Adam Schiff uit Californië, desnoods militair ‘te zullen aanpakken’.