Meer en meer voetballers als Lionel Messi en Christiano Ronaldo komen in het nieuws omdat ze niet alleen creatief blijken op de groene mat maar ook met de welbekende blauwe enveloppen van de fiscus.
Laat ik vooropstellen dat ik van voetbal heel weinig kaas heb gegeten, maar van artiesten en vergelijkbare beroemdheden wat meer.
En voor beide categorieën geldt dat ze naast de directe inkomsten die ze verwerven (salaris) vaak minstens evenveel indirecte inkomsten hebben doordat ze zich lenen voor allerlei reclameactiviteiten.
Belastingontduiking
Een mooi contract met een bedrijf als Adidas levert stervoetballer Lionel Messi naar verluidt gedurende zeven jaar zo’n 20 miljoen per jaar op.
Er zijn sporters en andere artiesten die dat niet voor elkaar krijgen. Maar deze voetbalheld wordt, net als die andere sterspeler Cristiano Ronaldo, verdacht van belastingontduiking.
Na onderzoek van de Spaanse aanklager naar de directe en indirecte inkomsten van beide voetballers kwam hij tot de conclusie dat beiden meer inkomen hebben genoten dan gemeld aan de Spaanse fiscus.
Het gevolg hiervan haalde alle kranten. Messi werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 21 maanden. Gelukkig voor hem kon hij die afkopen. Dit lijkt overigens wel een beetje op de Spaanse variant van ‘leuker kunnen we het niet maken, makkelijker wel’.
Kleiner hotel
Ronaldo daarentegen zit nog in de onderzoeksfase, maar de aanklager zou hem het liefst zo’n vijftien maanden naar een wat kleiner hotel sturen dan hij gewend is. En dat dan ook nog zonder schoenveters en broekriem.
Maar is hier nou sprake van belastingontduiking (fraude) of van belastingontwijking? En als dit als belastingontwijking kan worden gezien, wat zijn dan de gevolgen?
Dit roept herinneringen op aan een Nederlandse DJ die in een interview enthousiast vertelde over zijn carrière en, op vragen hoe hij zijn bedrijf runde, meldde dat hij een vennootschap had in Hongkong waarin al zijn rechten waren ondergebracht.
Op de vervolgvraag van de journalist of hij het een beetje leuk vond in Hongkong, antwoordde hij daar nog nooit te zijn geweest.
Royalty’s
Duidelijk is dat het hier gaat om belastingontwijking. Want je rechten onderbrengen in een entiteit buiten je eigen land kan wellicht, maar het hangt er wel vanaf om wat voor rechten het gaat.
Zo zal het beheer over de royalty’s van muziek best kunnen worden geregeld via een ander land. Maar die muziek wordt wel ooit gecreëerd en om dan de rechten in Hongkong te krijgen, zullen deze rechten eerst moeten worden overgedragen aan Hongkong.
Lees ook: Dankzij Ierse dochter kan NS concurreren
En dus creëert dat een belastbare activiteit in het woonland van de artiest.
Offshore
Overigens worden dergelijke structuren – waarbij belastingen in het woonland worden ontweken omdat bepaalde activiteiten via een ander land gebeuren – in de toekomst een stuk ingewikkelder.
De nieuwe internationale fiscale regels eisen dat de activiteiten in een offshore-land (zoals Hongkong) worden uitgesplitst in een aantal factoren, die vervolgens één op één moeten worden gewaardeerd.
Het gevolg hiervan zal veelal zijn dat er meer winst in het woonland wordt belast. De acties van onze artiest kunnen niet worden gekwalificeerd als belastingontduiking (fraude), omdat een en ander juridisch verdedigbaar is. De artiest is er bovendien volledig transparant over. Discussies zullen slechts ontstaan over de vraag of en in welke mate de winst aan dat offshore-land kan worden toegerekend.
Illegaal
Beide Godenzonen in Spanje wordt echter wel belastingontduiking verweten. Wat is hier gaande? Hebben zij hun inkomsten op illegale wijze weggesluisd of hebben ze dat geld in enveloppen gekregen, om het vervolgens ergens bij een vage bank te storten?
Voor zover ik de casus begrijp, is dit niet aan de orde. Het recht dat beide voetballers via een laag belaste vennootschap exploiteren (vaak gevestigd op een mooi zonnig eiland in de Cariben) betreft het portretrecht.
Natuurlijk is zo’n portretrecht gekoppeld aan de persoon van de voetballer. Maar de exploitatie van dit recht zal waarschijnlijk gebeuren door zaakwaarnemers.
De voetballer weet nog net dat er interesse voor hem is en zal waarschijnlijk op locatie foto’s en video’s laten maken. Vervolgens mag hij ook nog de handtekening onder de overeenkomst zetten. Maar vaak houdt het dan op.
Azoren
Nergens is bij mijn weten gesteld of gebleken dat dit allemaal geschiedde in Spanje. Als dit wel zo is, dan heeft Spanje uiteraard recht op een deel van de winst. Maar als de feitelijke exploitatie geschiedt op bijvoorbeeld de Azoren, dan mag daar ook de restwinst neerslaan.
Zou Elsevier Weekblad een gefotoshopte foto plaatsen van Messi met het weekblad in de hand met het doel hiermee nieuwe abonnees te winnen, dan verwacht ik dat die zaakwaarnemers direct een advocaat inschakelen.
Die zullen proberen de uitgeverij een vergoeding te laten betalen voor deze inbreuk op het recht van Messi. Deze activiteit kan vanuit de vennootschap op een mooi eiland worden aangestuurd. Er spelen zich daadwerkelijke activiteiten af.
En dat is essentieel.
OESO
Overigens gaan de fiscale regels ten aanzien van de exploitatie van dergelijke rechten op korte termijn veranderen. De OESO heeft zeer specifieke regels geformuleerd over hoe dergelijke rechten moeten worden gewaardeerd.
En dat betekent feitelijk dat nog slechts een deel van de opbrengsten uit een dergelijk recht aan zo’n vennootschap toe te rekenen is, als niet alle activiteiten van de uiteindelijk gerechtigde zich in die vennootschap voltrekken.
En aangezien succesvolle voetballers over heel de wereld hun geld verdienen doordat ze nu eenmaal succesvolle voetballers zijn, kan slechts een deel van hun portretrecht aan die exploitatiemaatschappij worden toegerekend.
Verstoppertje spelen
Maar nu zijn de regels nog zoals ze zijn. Vanuit dat licht bezien, verbaast het dat Messi tot en met de Spaanse Hoge Raad heeft verloren.
Wellicht dat hierbij een grote rol speelde dat Messi in zijn structuur er alles aan heeft gedaan om te voorkomen dat iemand kon achterhalen dat hij eigenaar was van de vennootschappen die zijn rechten exploiteerden.
Als ik juist ben geïnformeerd (voor alle duidelijkheid: ik heb geen inzage in de dossiers gehad) had Messi vennootschappen in het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland, Uruguay en Belize. Ook kwam zijn naam voor in de Panama Papers.
Mogelijk wringt hier de schoen.
Had Messi volledig openheid van zaken over zijn vennootschappen gegeven, dan was de discussie wellicht over een andere boeg gegooid.
De structuur was dan een ontwijkingsstructuur geweest en de enige vraag die dan zou moeten worden beantwoord, is in welke mate de gekozen taxplanning acceptabel is.
Wel transparant
Voor zover ik begrijp, is Ronaldo wel transparant. Zijn offshore-vennootschap is opgericht in de tijd dat hij voor Manchester United speelde en dus zou de discussie zich slechts moeten richten op de vraag of de wijze waarop hij zakendoet, in lijn is met de huidige regels van het internationale belastingrecht.
Vermoedelijk zal de uitkomst voor Ronaldo er positiever uitzien. Dat neemt niet weg dat hij nog forse discussies mag verwachten.
Spanje is een van de landen waar een belastinginspecteur een bonus krijgt voor elke euro die hij bij een conflict met een belastingplichtige extra weet binnen te halen. In zo’n land kan alles gebeuren.
Perverse prikkels
Het is overigens niet alleen Spanje dat in de EU dergelijke perverse prikkels kent die het zuivere proces tegen een belastingplichtige kunnen beïnvloeden. Diverse andere landen kennen vergelijkbare beloningssystemen.
Had Ronaldo dan maar zijn structuur moeten afbreken voordat hij in Spanje ging voetballen? Afhankelijk van wie je het vraagt, zal het antwoord anders luiden.
Een groot filosoof – Jezus Christus – zei ooit: ‘Geef de Keizer wat des Keizers is’, maar hij zei niet: ‘Geef de Keizer wat hij vraagt’ – en dat is precies waar het hier om gaat.
Messi lijkt er een mess van te hebben gemaakt door alles te verhullen. Ronaldo heeft een structuur waarover hij volledig transparant is. Dat maakt het verschil. Voor Ronaldo rest slechts de discussie over de acceptatie hiervan onder de internationale fiscale regels.
En dat zouden de regels moeten zijn zoals die nu nog gelden en niet, zoals door Spaanse inspecteurs vaker gesteld, de regels waarover weliswaar overeenstemming is bereikt, maar die internationaal nog niet zijn geïmplementeerd.
Voor mij blijft Ronaldo een Godenzoon. Want als je met een balspelletje zo veel kunt verdienen, dan heb je vast wat bijzonders.
En Messi? Een duivelsjong? Ik zou die conclusie niet durven trekken, maar het lijkt me zaak dat hij per direct zijn adviseurs vervangt door een team van wel ter zake deskundigen.