De spanning bouwt zich op naar de presentatie van het regeerakkoord van Rutte III. Gaat u er op voor- of achteruit? Veel van het goede belastingnieuws is al uitgelekt, maar welk slecht nieuws hangt u nog boven het hoofd?
Lagere belastingen voor werkenden, lagere belastingen voor bedrijven en lagere belastingen voor mensen met vermogen. Lager collegegeld voor eerstejaarsstudenten. Hogere kinderbijslag. De afgelopen tijd lekte bijna elke dag wel een nieuwtje uit over het nieuwe regeerakkoord.
Vaak was het nieuws positief. Niet vreemd: wie elke dag een goed nieuwtje lekt, genereert veel positieve media-aandacht. Als alles op één dag wordt gepresenteerd, sneeuwen sommige van de cadeautjes wellicht onder. En dat is natuurlijk zonde voor de formerende partijen.
Vestzak-broekzak
Zo meldde de NOS eind vorige maand dat de twee middelste belastingschijven omlaag gaan, om de middeninkomens te laten profiteren. De maatregel komt uit het CDA-verkiezingsprogramma en levert werkenden 7,3 miljard euro belastingkorting op.
Het is de vraag hoeveel Nederlanders van dat douceurtje gaan merken. In datzelfde NOS-bericht wordt namelijk ook vermeld dat het lage BTW-tarief omhoog gaat van 6 naar 9 procent om de belastingverlaging te bekostigen. Dat kost Nederlanders 2,6 miljard euro.
Ook gaat de hypotheekrenteaftrek voor hogere inkomens op de helling. Dat moet het fiscale gat dat door de belastingverlaging is geslagen, verder dichten.
Belasting ruilen
Ook het uitgelekte nieuws dat de ‘Wet Hillen’ wordt afgeschaft, ook wel de ‘aflosboete’ genoemd, raakt (oudere) Nederlanders in hun portemonnee. Het is op termijn een lastenverhoging van 1,4 miljard euro voor huizenbezitters met een (bijna) afgeloste hypotheek. Het plan komt uit de koker van D66.
Het lijkt er sterk op dat het nieuwe kabinet lastenverzwaringen wil uitruilen tegen lastenverlichtingen voor ongeveer dezelfde groep elders. Lagere hypotheekrenteaftrek, maar dan ook lagere inkomstenbelastingen. Of voor bedrijven: een kilometerheffing voor vrachtwagens, maar dan ook een lagere winstbelasting.
Geld over?
Die uitruil is niet zo gek. De overheid heeft een groeiend overschot op de begroting: dit jaar 4 miljard euro, oplopend tot 14 miljard euro in 2022. Maar op de lange termijn ziet het plaatje er minder rooskleurig uit. Het ‘houdbaarheidssaldo’ bedraagt slechts 1 miljard euro, meldde het Centraal Planbureau eerder. Dat komt onder meer doordat de zorgkosten op termijn flink zullen groeien door de vergrijzing, zo is de verwachting.
Oftewel: zoveel geld heeft de overheid niet om weg te geven in de vorm van lastenverlichting, anders slaan de overheidsfinanciën uit het lood. Tenzij er bezuinigd wordt op het overheidsapparaat, maar daar is tot nu toe niets over gelekt door de formerende partijen.
Lastenverzwaring
De kans is dus aanwezig dat elke euro belastingverlaging die u krijgt, uit eigen zak wordt betaald: vestzak-broekzak. Het uitgelekte nieuws tot nu toe is vooral een goednieuwsshow: de teller gaat al snel naar de 8 miljard euro aan lastenverlichting. De lijst aan lastenverhogingen, telt tot nu toe minder hoog op. Grote kans dat daar morgen een inhaalslag wordt gemaakt. Positief voor de formerende partijen: als veel slecht nieuws tegelijk wordt vermeld, is de kans groot dat een deel van dat nieuws wordt ondergesneeuwd.
Dat is vooral goed te zien bij het bedrijfsleven. De NOS meldt dat bedrijven ‘onder de streep’ meer belasting moeten gaan betalen. Maar het nieuws wordt gedomineerd door lagere winstbelasting (3 miljard euro) en de afschaffing van de dividendbelasting (1,4 miljard euro). De meest concrete lastenverzwaring die wordt genoemd, is een kilometerheffing voor vrachtwagens die zo’n 1 miljard euro moet opleveren. Het bedrijfsleven zou dinsdag dus zomaar 3,5 miljard euro aan lastenverhogingen te horen kunnen krijgen.
Belastingkorting inleveren?
Waar de tegenvallers zitten, is nog niet te zeggen. Hou er rekening mee dat het leven duurder wordt: tabak, levensmiddelen, vliegtickets, de gasverwarming.
Maar let ook op de zogeheten heffingskortingen voor de belasting: de algemene heffingskorting en de arbeidskorting. Beiden werden afgelopen kabinetsperiode onder druk van de PvdA inkomensafhankelijk. Hoe meer u verdient, hoe minder ‘korting’ u krijgt op de belasting.
Doordat ze inkomensafhankelijk zijn en ondoorzichtig, is het voor politici makkelijk om deze kortingen voor bepaalde groepen te verlagen en voor anderen te verhogen, zonder dat mensen de barricades opgaan, zoals bij de ‘aflosboete’. Het kan zomaar zijn dat de middeninkomens gepaaid worden met een lager belastingtarief, maar dat zij via de achterdeur ook belastingkorting moeten inleveren.