In discussies over het nut van belastingen komt altijd de vraag voorbij of er niet gewoon sprake is van ‘geld rondpompen’. Het geld dat de overheid in een van haar vele hoedanigheden aan burgers uitkeert, vordert de fiscus voor een deel weer terug als belasting. Dat kan mensen ernstig in de problemen brengen.
Meld u hier gratis aan voor de Elsevier Weekblad Belasting Update, de wekelijkse nieuwsbrief met het laatste fiscale nieuws, analyses, achtergronden en commentaren. Elke vrijdag in uw postvak.
Een vrouw moet continu worden verzorgd, omdat zij door meerdere ziekten bedlegerig is. Ze is arbeidsongeschikt verklaard, en krijgt een WIA- en een Wajong-uitkering, waar ze niet goed van kan rondkomen.
Mensen die door hun ziekte hulpbehoevend zijn, kunnen van het UWV een aanvulling op hun uitkering krijgen, voor medische kosten. De vrouw ontvangt bijna 7.500 euro per jaar als aanvulling, maar moet hierover wel weer belasting betalen. Bovendien telt de aanvulling op de uitkering ook mee voor het verzamelinkomen. Een groot aantal tegemoetkomingen, zoals toeslagen, bijzondere bijstand en kwijtschelding gemeentelijke lasten, is afhankelijk van de hoogte van dat verzamelinkomen. Ook dat kost haar geld.
Nationale ombudsman vraagt vergeefs om een oplossing
Zij legt haar situatie voor aan de Nationale ombudsman. Die vindt dat er een onacceptabele situatie ontstaat voor de vrouw, en voor andere mensen die hulpbehoevend zijn. Er komt echter geen oplossing, omdat de verschillende overheidsinstanties bang zijn voor ‘precedentwerking’.
Volgens het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kunnen het UWV en de Belastingdienst ‘niet zomaar een uitzondering op de regel toestaan’.
Het ministerie van Financiën wil niets veranderen omdat de aanvulling ‘niet als vergoeding van concrete uitgaven in verband met ziekte of handicap kan worden gezien’.
De ombudsman moet uiteindelijk teleurgesteld concluderen dat de instanties geen problemen hebben met de negatieve financiële gevolgen. Sommige instanties vinden zelfs dat er helemaal geen sprake is van een fout. Ze hebben ‘minimaal aandacht voor de gevolgen van de regeling’ voor de vrouw, vindt de ombudsman.
Ook de rechter kan geen soelaas bieden
Uiteindelijk legt de vrouw haar situatie voor aan de Rechtbank Gelderland, maar ook daar schiet zij niet veel mee op. De rechter mag zich namelijk niet direct bemoeien met de inhoud van de wet en de uitwerking ervan.
De aanvulling wordt gelijkgesteld met de ontvangen uitkering, en is dus eveneens belast. Uit de geschiedenis van de bepaling blijkt niet dat de aanvulling anders zou moeten worden behandeld.
Een aantal uitkeringen is wel daarvan vrijgesteld, maar in deze lijst wordt de aanvulling niet genoemd. De vrouw stelt, terecht, dat twee van de vrijgestelde uitkeringen heel erg lijken op de aanvulling die zij krijgt, maar alleen de letterlijk genoemde uitkeringen zijn vrijgesteld.
Een lichtpuntje
De rechtbank kan alleen maar bevestigen dat ook de aanvullingen op de WIA- en de Wajong-uitkering zijn belast. Het ministerie van Financiën ontkent dat de aanvulling is bedoeld voor concrete uitgaven, en stelt dat de extra uitkering vrij kan worden besteed. Uit een brief van het ministerie van Sociale Zaken blijkt echter dat mensen alleen recht hebben op de verhoging als er extra kosten moeten worden gemaakt door ziekte. Een verzekeringsarts stelt vast of iemand daadwerkelijk hulpbehoevend is, en de aanvulling nodig heeft.
Reparatie kost miljoenen
Volgens de brief van Sociale Zaken hadden in 2010 ongeveer 6.500 mensen recht op een aanvulling. De groep benadeelden is dus niet heel klein, en het is wel duidelijk waarom de overheid bang is voor precedentwerking.
Een aanpassing van de regeling kost waarschijnlijk tientallen miljoenen, maar is wel dringend noodzakelijk. De aanvulling is bedoeld voor ‘echte’ medische kosten, en moet dus niet verdwijnen in de zak van de fiscus, en van andere overheidsinstanties.