Inwoners van Groningen moeten van de overheid nog een vergoeding krijgen voor de schade die de gaswinning heeft veroorzaakt. Soms moet er over deze vergoeding voor ‘bevingsschade’ belasting worden betaald. De Belastingdienst geeft op korte termijn aan wanneer de schadevergoeding belast is.
Meld u hier gratis aan voor de Elsevier Weekblad Belasting Update, de wekelijkse nieuwsbrief met het laatste fiscale nieuws, analyses, achtergronden en commentaren. Elke vrijdag in uw postvak.
Staatssecretaris Menno Snel van Financiën erkent dat er nogal wat onduidelijkheid bestaat over de (on)belastbaarheid van de vergoeding voor geleden bevingsschade.
Op dit moment zijn er nog geen schadevergoedingen vastgesteld, omdat de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) nog maar net is begonnen met het opstellen van richtlijnen hiervoor.
De Belastingdienst wil eerst weten hoe de schadevergoeding wordt berekend, en komt dan zo snel mogelijk met informatie over de fiscale gevolgen.
Waar is de schadevergoeding voor bedoeld?
Het is vooral van belang of de vergoeding wordt toegekend voor geleden of nog te lijden inkomensschade.
Als de vergoeding is bedoeld voor geleden psychische schade, ook wel immateriële schade genoemd, dan is die onbelast. Ook een vergoeding voor de waardedaling van de eigen woning blijft onbelast. De schadevergoeding wordt dan namelijk buiten het economische verkeer ontvangen.
Een vergoeding voor inkomensschade, denk aan een boer die zijn boerderij niet kan gebruiken voor zijn onderneming, is echter wel belast. De ontvangen compensatie wordt namelijk hetzelfde behandeld als het (belaste) inkomen dat die vergoeding vervangt.
Vermogensheffing en toeslagen
Dat de ontvangen compensatie niet meteen wordt belast, betekent nog niet dat er later geen belasting over is verschuldigd.
Als de vergoeding bijvoorbeeld (nog) niet wordt gebruikt voor het herstel van de bevingsschade aan het pand, dan kan het bedrag onder de vermogensheffing van box 3 vallen.
Iemand kan ook onder de box 3-heffing vallen voordat hij de toegekende schadevergoeding heeft ontvangen. Voor box 3 wordt namelijk ook het recht op een toekomstige vergoeding tot het belastbare vermogen gerekend. Dit recht wordt hetzelfde behandeld als een openstaande vordering.
Het belasten van de compensatie in box 3 heeft gevolgen voor de hoogte van eventuele toeslagen. Voor het recht op toeslagen wordt immers ook gekeken naar het box 3-vermogen en het inkomen uit sparen en beleggen.
Gevolgen voor de hypotheekrenteaftrek
De schadevergoeding kan natuurlijk worden gebruikt voor het aflossen van de eigenwoningschuld, maar dit heeft vaak gevolgen voor de hypotheekrenteaftrek.
Bij het verkopen van de eigen woning, en de aankoop van een nieuwe, duurdere, eigen woning moet er rekening worden gehouden met de ‘eigenwoningreserve’. Dit is, kort gezegd, het deel van de aankoopprijs waarvoor geen aftrekbare hypotheeklening kan worden afgesloten.
Als de eigenwoningschuld lager is, dan wordt de eigenwoningreserve hoger. De eigenwoningreserve wordt namelijk berekend door de verkoopprijs te verminderen met de verkoopkosten en de eigenwoningschuld.
Er wordt bij het aflossen op de eigenwoningschuld geen rekening gehouden met de herkomst van het geld.
Mogelijke verplaatsing van een bedrijf
Volgens Snel worden er geen woningen of bedrijven onteigend, daarvan is geen sprake.
Iemand kan besluiten om zijn bedrijf te verplaatsen in verband met de (toekomstige) bevingsschade. De ontvangen compensatie blijft dan (voorlopig) onbelast, omdat de ondernemer gebruik kan maken van fiscale regelingen, zoals het vormen van een herinvesteringsreserve of de verschillende stakingsfaciliteiten.
Door die fiscale faciliteiten hoeft er meestal ook niet meteen belasting te worden betaald over de meerwaarde in de onderneming, de zogenoemde stille reserves.