Ook na de dood laat de fiscus u niet met rust. U kunt veel doen om de schade te beperken, maar dure fouten zijn zo gemaakt. Bernard Schols laat zien wat er mis kan gaan, en wat u kunt doen om ellende met erven te voorkomen.
Een erfgenaam draait voor tonnen aan schulden op, een zoon probeert moeders levenstestament onder het tapijt te vegen, een jubelton wordt na het overlijden alsnog teruggedraaid en een echtgenoot belast zijn vrouw met bijna sadistische bepalingen in zijn testament. Onwaarschijnlijk? Zeker niet, zo maken de hiernavolgende acht verhalen pijnlijk duidelijk. De namen zijn gefingeerd, maar de rechtszaken zijn dat allerminst.
Met snedig commentaar van prof.mr.dr. Bernard Schols, hoogleraar successierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen, die laat zien welke wijze lessen er zijn te trekken uit deze erfrechtelijke bloopers en beslommeringen.
Tips die u geld gaan opleveren
Even ongestoord uithuilen na een overlijden is er niet bij; de fiscus houdt niet van te veel getreuzel. Lees hier belangrijke tips om de juiste tijdslijnen aan te houden.
Waarom is de executeur zo belangrijk?
Bernard Schols promoveerde op de rol van de executeur. Een figuur die een belangrijke taak heeft. Wat is zijn functie en waar moet hij op letten?
1. Beauty and the Beast
Vijftiger Rob is ernstig ziek. Een half jaar voor zijn dood benoemt hij zijn minderjarige zoon tot enige erfgenaam. Zijn vrouw Belle mag als douceurtje in het huis blijven wonen, maar daaraan verbindt Rob in zijn testament ongebruikelijke, nogal kwetsende voorwaarden. Het is Belle verboden om haar moeder en andere familieleden in het huis te ontvangen. Ook moet zij Robs werkkamer in stand laten en ‘de uitstekende staat van onderhoud’ van huis en tuinen handhaven. Net als de Belle in Disneysprookje Beauty and the beast zit zij gevangen in het kasteel van het ‘beest’.
Gelukkig loopt het voor Belle goed af: bij de rechtbank in Alkmaar vecht zij het testament met succes aan. De kosten wil zij verhalen op de notaris die het liefdeloze epistel opstelde. Die had dit moeten weigeren, vindt Belle, omdat het in strijd is met de goede zeden. Maar de notaris is niet over één nacht ijs gegaan. Zij voerde diverse gesprekken met Rob, overlegde uitgebreid met een collega en nam in het testament op dat enkele bepalingen mogelijk niet door de beugel kunnen. De rechtbank Noord-Holland wijst Belles vordering af.
Bernard Schols: ‘Wat veel mensen niet weten, is dat je een echtgenoot kunt onterven. Maar niet zomaar, want sinds de invoering van het nieuwe erfrecht heeft hij of zij ten minste recht op het vruchtgebruik van het huis en de inboedel. In concreto: meneer had niet allerlei voorwaarden aan het vruchtgebruik mogen koppelen. Maar voor het inroepen van de “andere wettelijke rechten”, waaronder het vruchtgebruik valt, gelden heel korte termijnen. Om een erfrechtelijke blooper te voorkomen, moet de onterfde weduwe of weduwnaar er na het overlijden dus op tijd bij zijn.’
2. Papieren schijn
Meld u hier gratis aan voor de Elsevier Weekblad Belasting Update, de wekelijkse nieuwsbrief met het laatste fiscale nieuws, analyses, achtergronden en commentaren. Elke vrijdag in uw postvak.Henk schenkt van 2004 tot 2011 op papier een kleine 55.000 euro aan zijn zoon Jasper. Bij deze populaire manier van vermogensoverheveling schenk je geld aan je kind en leen je dit direct terug, tegen nu 6 procent rente. In totaal is Henk over de genoemde jaren zo’n 15.000 euro rente verschuldigd aan Jasper. Maar hij betaalt slechts ruim 10.000 euro, en bovendien op de verkeerde tijdstippen. Als hij in 2013 overlijdt, haalt de belastinginspecteur – tot grote schrik van Jasper – een van zijn zwaarste fiscale wapens van stal: artikel 10 van de Successiewet. Omdat Henk zich niet aan de regels hield, is er sprake van een fictieve erfrechtelijke verkrijging, redeneren de inspecteur en later het hof Arnhem-Leeuwarden. Met andere woorden: de schenkingen worden gewoon tot Jaspers erfenis gerekend en dat betekent een flinke aanslag erfbelasting. Had pa er maar niet zo’n administratief rommeltje van moeten maken.
Schols: ‘De papieren schenking, de officiële term is “schuldigerkenning uit vrijgevigheid”, is een prachtig instrument om erfbelasting te besparen. Maar u moet deze rechtsfiguur niet te lichtzinnig opvatten. De wet is duidelijk en streng: de schenker moet jaarlijks daadwerkelijk 6 procent rente betalen. Ik voeg eraan toe: en de bankafschriften goed bewaren, want u moet kunnen bewijzen dat de rente is betaald. In de praktijk is hierbij een nieuwe fiscale sport ontstaan: het fenomeen inhaalbetalingen.
‘De Belastingdienst is soepel en staat toe dat een “vergeten” rentebetaling alsnog tijdens leven (!) met rente wordt ingehaald. De blooper van Henk is een mooie aanleiding om de papieren schenkingen weer eens uit de kluis te halen en te checken of u de normrente wel netjes hebt betaald.’
3. Teruggedraaide jubelton
Exclusieve lezing
Smaken deze erfrechtelijke anekdotes naar meer? Bezoek het evenement ‘Erven en schenken in één dag’ op 11 juni 2018, in het DelaMar theater in Amsterdam. Geniet live van de – op humoristische wijze opgediende – verhalen en tips van prof. Bernard Schols. En stel in 1-op-1-sessies persoonlijke vragen aan een van onze experts. Kijk voor meer informatie op deze pagina.
De hoogbejaarde Jan overlijdt in 2014. Zijn vrouw Evelien, enig erfgename, overlijdt kort daarna. Zij heeft haar neef en nicht tot erfgenamen benoemd. Maar wat blijkt: Jan heeft voor zijn overlijden nog een jubeltonnetje uitgedeeld aan Tom, die in hetzelfde appartementencomplex woont en met wie hij een ‘warme vriendschapsband’ onderhield.
Ook blijkt dat Tom in 2012 – toen hij via een algemene volmacht tijdelijk de financiën beheerde omdat Jan in het ziekenhuis lag – 125.000 euro naar zichzelf had overgemaakt. Een schenking van Jan, beweert hij achteraf, maar daar komt hij niet mee weg. De executeur voert aan dat de schenkingen kunnen worden teruggedraaid omdat toestemming van Evelien ontbrak. En krijgt daarin gelijk van de rechter.
Schols: ‘Het wordt nogal eens vergeten: wie getrouwd is, heeft toestemming van de echtgenoot nodig om te kunnen schenken. Ook als er huwelijkse voorwaarden zijn opgesteld. En zelfs als die koude uitsluiting inhouden – waarbij er geen enkel gemeenschappelijk vermogen is – en u uit uw eigen potje schenkt. Met een bescheiden schenking komt u zonder toestemming nog wel weg, maar dat geldt zeker niet voor de jubelton: de belastingvrije schenking voor een eigen woning. Zonder toestemming is de schenking achteraf vernietigbaar. Het bijzondere in deze casus is dat ook de erfgenamen nog een beroep kunnen doen op de ongeldigheid van de schenking. En let op de macht van de executeur: hij kan dat doen namens de overleden echtgenoot van de schenker of zijn erfgenamen. Kortom, zorg niet alleen dat u een executeur hebt, maar vooral dat u de juiste persoon uitkiest.
4. De selfie in het erfrecht
Hans is gevolmachtigde van zijn schoonvader Eric. In 2014 maakt Hans uit Erics vermogen een ton over naar zijn echtgenote en daarmee indirect ook naar zichzelf. De schenking valt onder de jubeltonregeling, dus is die vrijgesteld van schenkbelasting. In 2015 overlijdt Eric. Hij heeft de echtgenote van Hans tot enig erfgenaam benoemd en Hans tot executeur.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout