De Duitse Bondsdag heeft een resolutie goedgekeurd waarin de Armeense volkerenmoord van 1915 officieel tot genocide wordt bestempeld. Verschillende Duitse politici reageren nerveus: gevreesd wordt voor een reprimande van Turkse zijde.
De eerste reactie laat niet lang op zich wachten. De Turkse premier Binali Yildirim liet direct na de stemming weten zijn ambassadeur in Duitsland terug te roepen.
Eigen geschiedenis
‘Een racistische Armeense lobby’ is verantwoordelijk voor het besluit in de Bondsdag, aldus Yildirim. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu deed er nog een schepje bovenop en zei dat de ‘onverantwoorde en ongegronde’ besluiten van het Duitse parlement op geen enkele manier de eigen donkere geschiedenis kunnen verdoezelen.
Armenië heeft verheugd op het nieuws gereageerd: ‘Terwijl Duitsland en Oostenrijk als voormalige bondgenoten van het Ottomaanse Rijk hun deel van de verantwoordelijkheid erkennen, blijven Turkse autoriteiten het onweerlegbare feit van volkerenmoord ontkennen,’ zei minister van Buitenlandse Zaken Edward Nalbandian donderdag. ‘De internationale gemeenschap wacht er al 101 jaar op dat Turkije zijn eigen geschiedenis eens vertelt’.
Nadat de motie werd aangenomen, benadrukte de Duitse bondskanselier Angela Merkel de ‘sterke banden’ tussen Duitsland en Turkije. ‘Zelfs als we een verschil van mening hebben over een individuele zaak, is de breedte van onze banden en onze vriendschap geweldig,’ aldus Merkel tijdens een persconferentie met NAVO-baas Jens Stoltenberg.
Beschermen
Merkel liet woensdag al weten niet bij de stemming aanwezig te zijn, naar eigen zeggen vanwege ‘drukte’. Critici vermoeden echter dat het een poging is de relatie met Ankara te beschermen.
Ook vicekanselier Sigmar Gabriel en minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier lieten het afweten.
Slachting
De resolutie, een symbolische actie om de Turkse slachting van 1.5 miljoen Armenen tijdens de Eerste Wereldoorlog als genocide aan te merken, is ingediend door regeringspartijen CDU en SPD, alsmede door de Groenen (nota bene door het Turks-Duitse parlementslid Cem Ozdemir). In de resolutie wordt het woord ‘genocide’ in zowel de titel als de tekst gebruikt, een feit dat hard tegen het zere been van Turkije aanschopt. Zaterdag demonstreerden ongeveer 1.000 Turkse Duitsers tegen de resolutie.
Ook wordt in de resolutie erkend dat de Duitsers toentertijd niets hebben gedaan om de slachtingen te stoppen. ‘Het lot van de Armenen is exemplarisch in de geschiedenis van massa-uitroeiingen, etnische zuivering, deportatie en ja, genocide, die allemaal een vreselijke stempel op de 20e eeuw hebben gedrukt’, staat er in de tekst.
Turkije waarschuwt donderdag opnieuw dat de Duitse stemming een ‘test van de vriendschap tussen Ankara en Berlijn’ is. De nieuwe Turkse premier Binali Yildirim, die gezien wordt als marionet van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, waarschuwt Angela Merkel dat de banden tussen de twee landen beschadigd zal worden als er voor de resolutie wordt gestemd. ‘Belachelijk en irrationeel,’ noemt hij de Duitse stemming. ‘Massaslachtingen zijn heel normaal ten tijden van oorlog,’ aldus Yildirim.
Serieus
Merkel zou zelf wel voorstander zijn van de wet, maar houdt zich nu afzijdig. Vermoedelijk wil zij de EU- migratiedeal, waar zij mede-architect van is geweest, niet op het spel zetten. De deal staat al onder druk, omdat Turkije visumvrij reizen voor Turken naar de EU eist, maar nog altijd weigert om de anti-terreurwetgeving in eigen land aan te passen. Dat is een van de voorwaarden voor visumliberalisering.
Merkel zou de stemming in het afgelopen jaar herhaaldelijk hebben uitgesteld. De Duitsers vrezen voor de reactie van Ankara. Toen Oostenrijk vorig jaar een soortgelijke resolutie aannam, riep Turkije zijn ambassadeur in Wenen terug en waarschuwde dat er ‘permanente negatieve gevolgen’ zouden zijn voor de relatie tussen de twee landen.
‘We kunnen alleen maar hopen dat dit niet leidt tot een overdreven reactie van de Turken,’ zegt Franz Josef Jung, CDU-parlementariër. Ook komen er geluiden dat Merkel de reactie van Turkije niet al te serieus zal nemen. ‘Ondanks zijn retoriek, geloven we wel dat Erdogan er ook een belang bij heeft om de migratiedeal te laten werken en dat hij dit er niet tussen zal laten komen,’ zegt een bron die dichtbij Merkel staat tegen persbureau Reuters.
In de afgelopen jaren hebben meer dan 20 andere landen, waaronder Frankrijk en Oostenrijk, de Armeense genocide erkend, tot grote woede van Turkije. Het land erkent wel dat er Armenen zijn uitgemoord, maar beweert dat er geen georganiseerde campagne achter zat.