Er bestaan nog steeds twijfels over de relatie tussen Omar Mateen, de terrorist die zondagochtend 49 mensen afslachtte in nachtclub Pulse in Orlando, en terreurbeweging Islamitische Staat (IS). Hij zwoer tijdens zijn terreurdaad trouw aan IS, en de terreurgroep eiste de aanslag ook op, maar was er wel echt een band?
De Amerikaanse FBI vermoedt van niet. Mateen (29) , een Amerikaan van Afghaanse komaf, zou in het verleden namelijk aan vrijwel elke bekende islamitische terreurbeweging trouw hebben gezworen, en vertelde verschillende verhalen aan verschillende mensen.
Rivalen
Voor IS ligt het bovendien voor de hand om de aanslag als propaganda in te zetten, ook wanneer er nooit feitelijk contact is geweest met Mateen.
‘Er bestaat verwarring over zijn motief,’ zegt FBI-directeur James Comey. De FBI zou nog altijd geen aanwijzingen hebben dat zijn actie van buitenaf (het ‘kalifaat’ dus) is gecoördineerd. Ook zou hij geen deel uitmaken van een bekend netwerk. ‘We vermoeden dat hij grotendeels online is geradicaliseerd,’ aldus Comey.
Volgens onze bloggers Afshin Ellian: ‘Aanslag in Orlando heeft alles te maken met de islam’
Hij werd 10 maanden lang onderzocht en twee keer ondervraagd door de FBI, maar daar werd geen connectie gevonden met een terreurbeweging. Vermoedelijk sympathiseerde hij met extremistisch gedachtegoed, maar heeft hij nooit een stap ondernomen om zich er feitelijk bij te voegen.
Dit maakt dit type terroristen volgens Comey extreem gevaarlijk, omdat het moeilijk is ze op te sporen als ze geen banden aangaan met bekende terreurnetwerken. ‘Het is zoeken naar een speld in een nationale hooiberg,’ aldus de FBI. De FBI verwijst daarbij naar de aanslag in San Bernardino vorig jaar, waarbij de daders ook zonder netwerk radicaliseerden.
Wat de FBI vooral opvalt, is dat Mateen beweerde banden te hebben met rivaliserende terreurgroepen. Zo zou hij in 2013 tegen collega’s hebben gezegd ‘familiebanden’ te hebben met zowel Al-Qa’ida als de Hezbollah-beweging, aartsrivalen van elkaar.
Ook zou hij eerder sympathieën hebben gehad voor de ‘Boston Bombers’ en het Al Nusra-front in Syrië. Al-Nusra is binnen het Syrische conflict weer een rivaal van IS, aan wie hij zondag dus steun betuigde.
Homohaat
De FBI onderzoekt verder in hoeverre homohaat een rol heeft gespeeld bij de aanslag. Maandag werd bekend dat Mateen zelf veel in de homo-scene verkeerde, en enkele bekenden maakten toespelingen over dat hij mogelijk zelf misschien wel homoseksueel is geweest. Hij zou verschillende mannen hebben benaderd via een datingapp voor homo’s.
Seddique Mateen, de vader van Omar, is in ieder geval een uitgesproken tegenstander van homoseksualiteit. ‘Het is aan god om de straf voor homoseksuelen te bepalen,’ zei hij na de gruweldaad van zijn zoon. Ook vertelde hij eerder dat het aangezicht van twee zoenende mannen een furieuze reactie ontlokte bij zijn zoon.
Bij de aanslag op de gay bar Pulse in het centrum van Orlando kwamen in totaal 49 mensen om het leven, en raakten 53 mensen gewond. Daarvan liggen er nog 29 in het ziekenhuis. Verwacht wordt dat zij het allemaal zullen overleven.