De doelstellingen bij de eerste EU-top na ‘Brexit’ zijn hoog, de verwachtingen laag. Premier Mark Rutte (VVD) zegt ‘enorme ambities’ te hebben met de Unie, maar Zuid- en Oost-Europese landen zien vooral een kans om de machtspositie van Duitsland aan te vallen.
De voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk wil dat de 27 lidstaten ‘nuchter en brutaal eerlijk’ zijn in Bratislava. Brexit staat officieel niet op de agenda, maar zal ongetwijfeld de discussies achter de schermen domineren. Tusk zegt dat allereerst moet worden gepraat over de oorzaken van het Britse besluit om uit de EU te stappen. Alleen als er ‘wordt geleerd van Brexit kan stabiliteit en een gevoel van veiligheid terugkeren’, aldus Tusk.
Commentaar van Jelte Wiersma: Tusk en Juncker kunnen roepen wat ze willen, Duitsland bepaalt wat er gebeurt
Oost-Europa bekvecht met Duitsland over migratie
Maar de Europese leider zal ongetwijfeld weten hoe verdeeld de Unie is. De gastheer van de top, de Slowaakse premier Robert Fico, is een van de leiders die zich afkeert van Brussel. Fico weigert, net als andere Midden en Oost-Europese landen, zich te houden aan het door Duitsland geïnitieerde migrantenquotum en zei eerder zelfs dat Slowakije ‘geen enkele moslimmigrant’ zal opnemen. Het liefst willen de Visegradlanden dat de nationale parlementen meer macht krijgen, iets wat tegen de zin is van Duitsland.
In West-Europa raakt het geduld met EU-kritische landen als Slowakije en Hongarije langzamerhand op. De Luxemburgse minister Jean Asselborn stelde voor om het Hongarije van Viktor Orbán uit de EU te werpen, en ook de Duitse regering uit zich steeds kritischer. Houd je aan de regels, zei ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders deze week in de richting van de Hongaren.
Zuid-Europa probeert Duitse machtpositie aan te tasten
Tegelijkertijd richt Frankrijk alle pijlen op veiligheid, in een ogenschijnlijke poging af te komen van vraagstukken als migratie en de economie, waar het Duitsland van Angela Merkel een duidelijke machtspositie heeft. Italië, dat graag meer budgetruimte krijgt, sluit zich daar bij aan.
De Franse president François Hollande wil meer Europese samenwerking op het gebied van defensie, zoals ook Jean-Claude Juncker opmerkte tijdens zijn Staat van de Unie-toespraak eerder deze week. De Fransen zetten zich ook in voor een gezamenlijke strategie om terreur tegen te gaan, een boodschap die wordt verwelkomd in zowel Zuid- als Oost-Europa.
Rutte met opgeheven hoofd vergadering in
Ondanks de onenigheid tussen de lidstaten over de te volgen koers, zegt premier Mark Rutte (VVD) vrijdag ‘enorme ambities’ met de Europese Unie te hebben. Vooralsnog sluit hij zich aan bij de Duitse agenda: Rutte wil zich richten op verbeterde economische samenwerking en een succesvol migratiebeleid. ‘Daar hebben namelijk alle landen belang bij.’
Tusk probeert de verwachtingen vooraf al te temperen. De eendaagse top in Bratislava is slechts het begin van een reeks vergaderingen om het vertrouwen terug te winnen, aldus de Pool. Doel is om in maart volgend jaar een duidelijke ‘routekaart’ te hebben voor de toekomst van de Unie.