Europese regeringsleiders komen vrijdag in de Slowaakse hoofdstad Bratislava bijeen tijdens een top over de toekomst van de Europese Unie zonder de Britten. Het speerpunt van de bijeenkomst is het herstel van het vertrouwen van de burger in de EU.
De voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk reisde de afgelopen weken langs verschillende Europese hoofdsteden om zich voor te bereiden. Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel sprak met vrijwel alle deelnemers.
Hij roept lidstaten in een brief aan alle regeringsleiders op het hoofd koel te houden bij de onderhandelingen met de Britten over het verloop van Brexit, en benadrukt dat de EU zich aan het Verdrag moet houden.
EU wil populisme de kop indrukken
Net als zijn collega Jean-Claude Juncker, die woensdagochtend betoogde dat de burger niet meer ‘bij de neus genomen’ moeten worden, wil hij de wind uit de zeilen van populisten halen. Om dat voor elkaar te krijgen mogen de antwoorden daarop ‘wel wat minder politiek correct’.
Zeventig jaar na het begin stokt de Europese eenwording. De steeds verdere uitbreiding én centralisatie van de Unie maakt overal rabiate krachten los die het Europese stelsel het liefst willen slopen. Is er een uitweg tussen de uitersten?
Zo niet, dan zou het Britse besluit om uit de EU te vertrekken weleens navolging kunnen krijgen, zegt hij. Hij waarschuwt lidstaten dan ook dat ze niet moeten denken dat ‘het negatieve resultaat van het referendum een specifiek Britse zaak is’.
Het voornaamste doel van Tusk is om de neuzen een kant op te krijgen. Vooral over de aanpak van de migratiecrisis verschillen de meningen van lidstaten behoorlijk. ‘Het terugkrijgen van politieke controle over onze gezamenlijke toekomst is het hoofddoel,’ zegt Tusk. Vooral de Oost-Europese lidstaten zien geen heil in de manier waarop de EU met de migratiecrisis omgaat.
Geen ‘ongecontroleerde migratiestromen’ meer
Volgens Tusk moet het koste wat kost worden voorkomen dat de ongecontroleerde migratiestromen zich herhalen. De enige concrete maatregel die hij daarbij noemt is dat de lidstaten snel 200 grenswachten en 50 voertuigen naar de Bulgaars-Turkse grens sturen.
De andere kernonderwerpen zijn volgens Tusk terreur en de angst voor globalisering en economische onzekerheid. Volgens hem zijn dit de onderwerpen die het meeste wantrouwen jegens de EU oproepen bij de bevolking.
Het idee van de top is dat het ‘Bratislava-proces’ volgend jaar maart bij een Europese jubileumbijeenkomst in Rome leidt tot een breed ondersteunde toekomstvisie van de EU. Waarschijnlijk wordt in aanloop daarna in Valetta begin volgend jaar ook nog een top voor alle 27 regeringsleiders gehouden.