Een meerderheid van het Europees Parlement wil dat EU-lidstaten elk jaar worden beoordeeld op Europese normen voor democratie. Het plan lijkt vooral een poging om Oost-Europese lidstaten in het gareel te krijgen.
De initiatiefwet, ingediend door Sophie In ’t Veld (D66), kreeg dinsdag brede steun in het parlement in Brussel. Het plan is om lidstaten ieder jaar een test te laten ondergaan, waarbij wordt gekeken naar ‘de democratie, de rechtstaat en de grondrechten,’ aldus In ’t Veld. De Europese Commissie moet daarbij een ‘bindend pact’ opstellen, waarin normen staan over zaken als homorechten, mediavrijheid en de rechterlijke macht.
Sanctie voor hardleerse landen
Als een groep onafhankelijke experts aantoont dat EU-landen zich daar niet aan houden, moet de Commissie kunnen ingrijpen. ‘Foute’ lidstaten moeten worden gecorrigeerd en aanbevelingen krijgen. Voor hardleerse landen moeten sancties worden bedacht door de Commissie.
In het ergste geval zou het stemrecht van een lidstaat in de Europese Raad kunnen worden ontnomen. ‘Bij het toetreden tot de EU worden kandidaat-landen onder een vergrootglas gelegd. Maar waarom daarna wegkijken?’ vraagt In ’t Veld zich af.
Polen en Hongarije doorn in het oog van Brussel
Aanleiding voor de initiatiefwet lijken recente ontwikkelingen in Polen en Hongarije, waarbij de twee landen in conflict kwamen met de Europese Commissie. De Poolse regering voerde een omstreden grondwetswijziging in, waardoor de macht van het Grondwettelijk Hof werd ingeperkt. Het Hongarije van Viktor Orbán wordt ervan beticht onafhankelijke rechters te hebben ontslagen en kritische media monddood te hebben gemaakt.
De Europese Commissie startte officiële onderzoeken naar de twee lidstaten, die elkaar naar waarschijnlijkheid zullen verdedigen. Daardoor zijn sancties onwaarschijnlijk. Tijdens de migratiecrisis trokken Polen en Hongarije ook al samen op: ze weigerden mee te werken aan de verplichte migratiequota die vanuit Brussel werden opgelegd.
Het is niet zeker dat een jaarlijkse ‘democratie’-test er ook daadwerkelijk komt. De Europese Commissie zal zich voor september volgend jaar over het plan uitspreken.