Het voortdurende verzet van Oost-Europese landen tegen de verplichte EU-herverdeling van migranten lijkt effect te hebben. Europese ministers geven, al dan niet schoorvoetend, toe dat er in het vervolg meer manieren moeten zijn voor lidstaten om solidariteit te tonen.
De Europese ministers van Justitie kwamen donderdag samen in Luxemburg om het gezamenlijke asielbeleid te bespreken, waaronder ook het EU-herverdelingsplan. In mei dit jaar – tijdens de migratiecrisis – stelde de Europese Commissie voor om 160.000 migranten vanuit Italië en Griekenland over te brengen naar andere EU-lidstaten, door ieder lid te verplichten een deel voor zijn rekening te nemen. Nederland steunde het voorstel.
‘Hoe harder de tegenstand van Europa’s autochtone bevolking, hoe meer haast de voorstanders van het opendeurenbeleid lijken te krijgen,’ schreef László Marácz over de verplichte EU-herverdeling
‘Migranten hebben eigen wil’
Polen, Slowakije, Slovenië en Hongarije keerden zich echter direct tegen het plan en weigerden asielzoekers op te nemen, bijvoorbeeld omdat ze veelal van islamitische afkomst zijn. Maar ook omdat migranten helemaal niet naar Oost-Europa zouden willen, maar naar landen als Duitsland. ‘Migranten zijn niet te minimaliseren tot cijfers. Ze hebben hun eigen wil,’ legde de Slovaakse minister Robert Kalinak uit.
Het Oost-Europese blok slaagde erin om het herverdelingsplan tot een fiasco te maken. Tot op heden maakten slechts 6.000 migranten de oversteek naar andere lidstaten. Eerst werd door de EU nog gedreigd met een grote geldboete voor landen die niet meewerken, maar dat werd nooit doorgezet.
Commissie wil praten over flexibeler beleid
Zo moet het dus niet, ziet ook de Europese Commissie. Na de vergadering in Luxemburg gaf eurocommissaris Dimitris Avramopoulos dat ‘we ons nader moeten beraden op nieuwe vormen van flexibiliteit. De Commissie staat daar open voor’. Landen in Oost-Europa dringen al langer aan op ‘flexibele solidariteit’: andere bijdragen – bijv. ontwikkelingsgeld – moeten toegestaan zijn, om af te komen van de migrantenquota.
Zelfs de Duitse minister van Justitie Thomas de Maizière, het land dat een groot voorstander was van de verdeelsleutel, zei dat een nieuw asielbeleid serieus moet worden onderzocht. ‘Maar degenen die het hebben over flexibele solidariteit moeten wel in detail uitleggen wat ze ermee bedoelen’.
Maar wat te doen met het bestaande herverdelingsplan?
De Slowaakse regering, momenteel voorzitter van de EU, had daar meteen een antwoord op. Zo sloot het land een deal met Oostenrijk, waarbij Slowakije tijdelijk asielzoekers opvangt die volgens de Dublin-regels asiel moeten aanvragen in Oostenrijk. Hongarije sprak eerder al over financiële solidariteit: het land wil best meer investeren in het versterken van de buitengrenzen, zolang het maar geen migranten hoeft op te nemen.
Het bestaande EU-herverdelingsschema blijft bestaan, benadrukte Avramapoulos, maar die uitspraken werden overstemd door jubilerende Oost-Europese leiders. ‘Dit is een compromis dat iedereen tevreden zal stellen,’ zei de Slovaak Kalinak na de vergadering.