De redactie van Elsevier beantwoordt wekelijks online vragen van lezers. Het thema van deze week: belastingen. John Mac-Lean vroeg ons via Facebook hoeveel netto geld we na aftrek van alle verschillende belastingen (wegenbelasting, belasting op energie, accijnzen etc.) nu werkelijk overhouden? Met andere woorden: hoeveel houden we van 1 euro bruto netto over? Jean Dohmen geeft antwoord.
Het enige echte antwoord op de vraag hoeveel belasting mensen werkelijk betalen luidt natuurlijk: te veel. Een meer gedetailleerd antwoord hangt heel erg af van de hoogte van het inkomen en hoe iemand leeft.
Hoge inkomens worden door de progressieve belastingtarieven zwaarder belast dan lage inkomens, wie zich weinig luxe permitteert, betaalt minder vaak het hoge btw-tarief, wie weinig auto rijdt, betaalt minder accijns, wie vaker een glas bier drinkt betaalt meer bieraccijns, wie zijn huis goed isoleert verstookt minder en betaalt minder energiebelasting. Wie geen eigen huis heeft, wordt niet geconfronteerd met het eigenwoningforfait, de verplichte fiscale bijtelling voor huiseigenaren. Enzovoorts.
Geen one size fits all-antwoord
Een one size fits all antwoord dat op iedereen van toepassing is, kunnen we dus niet geven. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekende onlangs wel de totale belasting- en premiedruk in Nederland. Dat doen de statistici door alle inkomsten uit belastingen en premies te delen door het bruto binnenlands product (bbp), het nationale inkomen. In 2015 (dat is het laatst bekende jaar) kwam de lastendruk uit op 37,8 procent, iets meer dan 255 miljard euro. Maar dat is natuurlijk geen antwoord op de vraag.
Volgens Elsevier
Jean Dohmen: ‘Overheid moet torenhoge energiebelasting verlagen’
Elsevier heeft enkele jaren geleden gedetailleerde berekeningen gemaakt van de lastendruk van een aantal voorbeeldhuishoudens. Daarbij hielden we rekening met alle belastingen waar een huishouden mee te maken kan krijgen: inkomstenbelasting, btw, benzineaccijns, alcoholaccijns, onroerendezaakbelasting, hondenbelasting, energiebelasting, assurantiebelasting etc.
Inkomen en leefsituatie maken enorm verschil
In een aantal gevallen heft de overheid ook weer btw over de belasting of accijns, zoals bij de energiebelasting en bij de brandstofaccijns gebeurt. Neem Joris (37) en Corina (39) die in een huurhuis woonden. Zij werkte als IT-deskundige, hij als parttime kok. Corina verdiende 50.000 euro bruto per jaar, Joris 15.000 euro. Van het gezamenlijke inkomen van 65.000 euro ging een kleine 24.000 euro – 36,4 procent – op aan belastingen. Van elke euro die ze bruto verdienden, hielden ze dus 63,6 cent over.
Maurits (51) en Annemijn (50) hadden een bruto inkomen van 200.000 euro bruto per jaar, waarvan iets meer dan 110.000 euro opging aan belastingen. Dat betekent dat zij van elke euro die Maurits bruto verdiende 44,7 cent over hielden. De progressieve tarieven in de inkomstenbelasting deden hun werk. Hun dure eigen woning met een WOZ-waarde van 1,2 miljoen leidde tot een hoge aanslag onroerendezaakbelasting, de terreinwagen van Willem waar hij 50.000 kilometer mee reed, kostte veel wegenbelasting en slurpte veel benzine, waarover hij weer accijns en btw moest betalen.
De twee voorbeelden geven goed weer dat inkomen en leefsituatie een enorm verschil maken. Joris en Corina waren op 13 mei klaar met belasting betalen, Willem en Annemijn pas op 20 juli. Bij beide is de inkomstenbelasting de grootste slokop, gevolgd door de btw die we allemaal ongezien betalen en waarvan het tarief in 2012 trouwens werd verhoogd van 19 naar 21 procent.
Indirecte belastingen
Uit gegevens van het CBS van enkele jaren geleden weten we dat de btw gemiddeld genomen goed is voor meer dan de helft van alle ‘indirecte’ belastingen, waartoe ook accijnzen (alcohol, tabak, brandstof) behoren.
Terecht stipt u aan dat iemand die een auto koopt duur extra uit is. Dat geldt natuurlijk ook voor iemand die een huis koopt en 2 procent overdrachtsbelasting moet betalen. En wat gebeurt er als iemand overlijdt en hij zijn spaargeld of huis aan zijn kinderen wil nalaten? Dan krijgen erfgenamen weer te maken met de erfbelasting. De overheid is altijd al vindingrijk geweest in het bedenken van manieren om geld dat al een keer (namelijk de inkomstenbelasting) belast is, nog een keer te belasten.
Heeft u ook een vraag aan onze redactie? Stel uw vraag via Facebook of Twitter.