De Turkse president Recep Tayyip Erdogan trekt meer macht naar zich toe. Door het beleid van zijn AK-Partij drukt religie steeds meer zijn stempel op het dagelijks leven.
Op voorstel van Erdogans AK-partij is er in april een referendum. De Turken stemmen over achttien amendementen die de president meer macht zullen geven en de rol van volksvertegenwoordigers en rechters sterk zullen inperken. Zo kan de president bijvoorbeeld eigenhandig wetten aanpassen en ministers benoemen.
Rize, een stad gelegen in het oosten van Turkije, is de plaats waar president Erdogan is opgegroeid. Jarenlang prijkte het standbeeld van de seculiere leider Mustafa Kemal Atatürk op het centrale stadsplein, nu is het weggehaald. Critici beweren dat het een teken is van de islamisering van Turkije.
Zuiveringen
Na de zuiveringen in het leger, de rechterlijke macht en de media, richten de Turkse autoriteiten zich op het onderwijs. Er zijn tienduizenden leraren ontslagen, en ook de lesstof is aangepast. Zo is de leer van evolutietheoreticus Charles Darwin recent uit het lesmateriaal geschrapt.
Ook Mustafa Kemal Atatürk – grondlegger van de Turkse seculiere republiek in de jaren twintig van de vorige eeuw – wordt in de lessen van zijn voetstuk gehaald. Intussen wordt tijdens het godsdienstonderwijs de islamitische jihad (‘heilige oorlog’) uitgelegd, onder het mom van wat de regering ‘waardenlessen’ noemt.
De terugkeer naar conservatieve waarden heeft onder meer een demografische verklaring. In de afgelopen decennia is de samenstelling van de bevolking sterk veranderd. In 1990 kreeg een Turkse vrouw gemiddeld drie kinderen; in 2014, de meest recente cijfers, waren het er nog geen 2,1. Dit komt vooral door het lage geboortecijfer onder vrouwen in West-Turkije, het meer seculiere en op het Westen georiënteerde deel van het land. In het minder stedelijke Oost-Turkije – waar de invloed van de islam nog sterk is – is het geboortecijfer hoger. Met uitzondering van de Koerdische regio in het zuidoosten, ondervindt Erdogan vooral hier veel steun.
Democratie in gevaar
In een interview met het Amerikaanse persbureau Bloomberg zegt Ertugrul Günay – een voormalige vertrouweling van Erdogan – dat de Turkse democratie gevaar loopt. De president zou de Grondwet naar zijn hand zetten. Ook worden demonstraties tegen de regering steeds vaker hardhandig neergeslagen. Politicoloog Soner Cagaptay, auteur van het boek The New Sultan (de nieuwe sultan), beweert dat Erdogan geobsedeerd is door het Ottomaanse Rijk, dat hij in ere wil herstellen.
AK-politici onderschrijven deze analyse niet. Nabi Avci, minister van Cultuur en Toerisme, geeft toe dat er sprake is van een politiek-culturele omslag, maar ziet die juist als een positieve ontwikkeling. Volgens de minister wordt Turkije klaargestoomd voor de 21ste eeuw.