In Roemenië is al wekenlang een politieke crisis gaande. Donderdagavond gingen tienduizenden mensen de straat op vanwege een omstreden corruptiewet, die tot in Brussel en Den Haag wordt veroordeeld.
In de hoofdstad Boekarest demonstreerden maar liefst 100.000 mensen nabij het regeringsgebouw. Ook in andere Roemeense steden was sprake van massale protesten. Overal prijken spandoeken en de nationale vlag. De demonstranten schreeuwden leuzen tegen de sociaaldemocratische partij en er braken verscheidene opstootjes uit met de oproerpolitie. Wat is er aan de hand?
Leegloop van gevangenissen
In januari presenteerde de Roemeense regering – een coalitie van sociaaldemocraten en liberalen – een nieuw wetsvoorstel om de overvolle gevangenissen in het land te ontlasten. De Roemeense autoriteiten schatten dat de invoering van de nieuwe wet zeker 2.500 gevangenen op vrije voeten kan stellen.
Door de nieuwe wet zal bij bepaalde niet-gewelddadige misdrijven – waaronder sommige corruptiezaken – strafvermindering of zelfs strafkwijtschelding plaatshebben. Een voorbeeld: bij machtsmisbruik waarbij de schade minder is dan 200.000 Roemeense leu (ruim 44.000 euro) wordt een dader niet meer bestraft.
Corrupter dan Afrika
Veel Roemenen geloven het officiële standpunt van de overheid niet. Zij zien het wetsvoorstel als een poging om veroordeelde corrupte politici op vrije voeten te krijgen. Hun woede is zeker niet ongegrond. Corruptie blijft een groot probleem in Roemenië. Volgens Transparency International is het corruptieniveau in Roemenië hoger dan in Afrikaanse landen als Rwanda en Botswana.
Roemenië is nog maar net een politieke crisis te boven. In 2015 kwamen 64 mensen om het leven bij een brand in een nachtclub. Dit was deels te wijten aan corrupte ambtenaren die de veiligheidsvoorschriften niet controleerden. Nu bestaat de kans dat vele corrupte politici worden vrijgelaten door het wetsvoorstel.
Sociaaldemocraten profiteren
Vooral de sociaaldemocratische partij PSD moet het ontgelden. PSD-partijleider Liviu Dragnea is in 2016 veroordeeld voor verkiezingsfraude, omdat hij de uitslag van een referendum in 2012 naar zijn hand probeerde te zetten.
Hoewel de PSD de verkiezingen van 2016 gewonnen heeft, kon partijleider Dragnea zich niet beschikbaar stellen voor het premierschap vanwege zijn veroordeling. Hij zou echter kunnen profiteren van de nieuwe wet. In het beste geval zou hij zich zelfs weer verkiesbaar kunnen stellen voor het premierschap.
Kritiek van EU-landen
President Klaus Iohannis – een politicus van de liberale oppositiepartij PNL – heeft zich aan de zijde van de demonstranten geschaard. Hij verklaart de wet te zullen aanvechten in het constitutionele hof, de laatste mogelijkheid om de wet tegen te houden.
Ook buiten Roemenië wordt geschokt gereageerd op het wetsvoorstel. In een gezamenlijke verklaring hebben de ambassades van België, Canada, Frankrijk, Duitsland, Nederland en de Verenigde Staten de nieuwe wet veroordeeld. Voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker geeft aan zich grote zorgen te maken. De vicevoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, waarschuwde de Roemeense regering. Als de wet in werking treedt, kan Roemenië gekort worden op EU-subsidies.