De jonge liberaal Emmanuel Macron is de absolute favoriet om in Frankrijk de presidentsverkiezingen te winnen. In de recentste peilingen staat hij op 60 procent, tegenover 40 procent voor zijn uitdager Marine Le Pen.
De Front National-leider heeft weinig kans op de overwinning in de tweede ronde op zondag 7 mei, zegt gepromoveerd politicoloog Eelco Harteveld, expert op het gebied van populisme, kiesgedrag en publieke opinie, tegen elsevier.nl.
Macron heeft de wind mee. Zijn boodschap is optimistisch en energiek. Hij is jong en weet zich te presenteren als de buitenstaander (hoewel hij ‘gewoon’ diende als minister onder de socialistische president François Hollande). In de Franse steden slaan ze op hem aan. En van links tot rechts zullen kiezers in stemhokje maar één ding willen: Le Pen van het presidentschap afhouden.
Nog geen idee wie Emmanuel Macron (39) is? Lees dan hier het portret dat correspondent Eveline Bijlsma van hem maakte >
Zijn er desondanks toch scenario’s denkbaar waarin ze straks wel in het Élysée huist?
Enorm schandaal a la Fillon
De Front National-leider kan alleen president worden door externe factoren, zoals een grote aanslag door een moslimextremist. Een met een grotere impact dan die van afgelopen donderdag op de Parijse boulevard Champs-Élysées, waarbij een politieagent werd vermoord. Harteveld: ‘Wat je heel erg ziet, is dat populistische politici als het ware meeveren met crises. Neem bijvoorbeeld de migratieproblematiek of islamitische terreur. Ze profiteren van incidenten die prominent in het nieuws komen.’
Een ander gevaar voor Macron – en een voordeel voor Le Pen – is als de opkomst erg tegenvalt. ‘Als de peilingen zo enorm in Macrons voordeel blijven als ze nu zijn, kunnen mensen weleens denken: ach, we blijven wel thuis, hij gaat toch wel winnen,’ zegt Harteveld. Ook een enorm schandaal à la Fillon – het liefst nog ingrijpender – zou Macron ernstig parten kunnen spelen. Kiezers, die weinig van hem weten, kunnen dan weleens de overstap maken naar Le Pen, iemand wier gezicht ze al langer kennen. Iemand ook met een duidelijk politiek profiel.
Le Pen heeft een vaste harde kern
Macrons kiezers zijn ook een stuk pragmatischer dan die van Le Pen. Zij heeft een harde, vaste kern en zou in potentie ook een deel van de aanhang kunnen aanspreken van de uiterst linkse kandidaat Jean-Luc Mélenchon. Laten we niet vergeten dat één op de vijf kiezers zijn stem op hem uitbracht. Mélenchon heeft met Le Pen gemeen dat hij anti-elitair is, anti-globalisering en eurosceptisch. Twee echte tegenkandidaten dus.
Front National moet tot aan 7 mei dan wel echt inzetten op klassieke thema’s die onder ontevreden kiezers in Frankrijk leven. ‘De terugkeer naar het oude Frankrijk, de boulangerie in de dorpsstraat,’ zoals Harteveld het verwoordt. Maar ook typisch linkse thema’s als vroeg met pensioen, geen 40-urige werkweek, de blijvende almacht voor de vakbonden. Macron is een stuk minder uitgesproken. Duidelijk is dat hij Frankrijk in beweging wil brengen. Zijn beweging heet niet voor niets En Marche!
Macron als ultieme centrumkandidaat
Juist in dat vage zit Macrons grote kracht, zegt Harteveld: ‘Kiezers hebben nu een echte centrumkandidaat, een liberaal. Dat is niet gebruikelijk in het Franse systeem. Juist hier in het midden doet hij het goed. Erg linkse en rechtse kiezers kunnen verder van hem afzitten, maar voor weinig mensen zó ver dat ze van hem afkeren.’
Is het dan wel slim dat Macron heeft toegezegd om op 3 mei face to face met Le Pen te debatteren, zoals Franse media melden? ‘Nee, daar heeft hij juist veel te verliezen,’ zegt Harteveld. ‘Macrons imago kan een deuk oplopen als Le Pen hem met succes weet te “ontmaskeren” als de elitekandidaat, als de man van het kapitaal.’ Of nog erger: als de onbetrouwbare ex-bankier. Macron was werkzaam voor Rothschild – iets wat zijn tegenstanders veelvuldig tegen hem gebruiken.
Tegen Le Pen pleit dat zij door veel Fransen wordt gehaat. Bijna 50 procent van de Fransen ziet haar – zacht gezegd – helemaal niet zitten. Ze beschouwen haar als een gevaar voor de democratie. Haar vader, de oude antisemiet Jean-Marie, is nog altijd een blok aan haar been: ‘Het kleeft aan haar, dat gaat niet meer weg, hoe gematigd haar toon ook mag zijn.’
Lees dit portret over Front National en de worsteling met de macht: ‘Iedereen is tegen ons’ >