De Koerdische Autonome Regio in Irak organiseert een onafhankelijkheidsreferendum. Op 25 september gaan de Iraakse Koerden naar de stembus. Welke gevolgen heeft dit voor de regio?
Masoud Barzani, president van de Koerdische Autonome Regio, kondigde het referendum woensdagavond aan.
I am pleased to announce that the date for the independence referendum has been set for Monday, September 25, 2017https://t.co/Woj0JuYZNE
— Masoud Barzani (@masoud_barzani) June 7, 2017
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Dilemma
Haider al-Abadi, premier van Irak, heeft moeite met de timing van het referendum. Enerzijds vreest hij voor het verlies van territorium, anderzijds heeft hij de Koerden hard nodig in de bestrijding van Islamitische Staat. Toch gaf Abadi in april aan het Koerdische stemrecht te respecteren.
Volgens Hoshiyar Zebari, een Iraaks-Koerdische overheidsfunctionaris, betekent een ja-stem niet automatisch onafhankelijkheid voor de ruim 5 miljoen Koerden in Irak. Wel zou het een duidelijk signaal afgeven richting de Iraakse overheid in Bagdad: de Iraakse Koerden verlangen naar zelfbeschikking.
Op de achtergrond speelt een wirwar van belangen. In 2014 wist terreurgroep Islamitische Staat (IS) grote delen van Noordoost-Irak te veroveren. Het Iraakse leger trok zich haastig terug en de Koerden bestreden IS veelal op eigen initiatief. Hierbij kregen zij steun van diverse westerse landen.
Olierijke grond
Drie jaar later zijn de verhoudingen op het slagveld drastisch veranderd. IS trekt zich steeds verder terug en staat op het punt Mosul – hun grootste bolwerk in de regio – te verliezen. De Peshmerga, de strijdkrachten van de Iraakse Koerden, hebben grote militaire overwinningen geboekt op IS. Zij hebben de terreurgroep niet alleen van hun territorium verdreven, maar ook grondgebied ontzet dat nooit eerder deel uitmaakte van de Koerdische Autonome Regio.
De vraag is wat de Koerden met deze gebieden doen zodra IS is verdreven. Het feit dat het gaat om olierijke grond maakt de situatie nog complexer. Iraakse sjiitische politici – die de grootste religieuze bevolkingsgroep vertegenwoordigen – hebben de Koerden al gewaarschuwd de gebieden niet te annexeren. Sjiitische hardliners willen de Koerden desnoods met geweld uit deze gebieden verdrijven.
Nachtmerriescenario
Turkije vreest dat de Syrische Koerden zich bij een onafhankelijke Koerdische staat in Irak zullen aansluiten. Daarmee zou Turkije een Koerdische staat aan zijn zuidoostelijke grens krijgen. Een nachtmerriescenario voor de Turken, gezien er miljoenen Koerden woonachtig zijn in Zuidoost-Turkije. Ook de Iraanse autoriteiten beginnen zich zorgen te maken. In West-Iran wonen miljoenen Koerden en dat gebied grenst aan de Iraakse Autonome Regio.
Tot slot staan ook westerse landen voor een lastige keuze. Zo werken de Iraakse Koerden al nauw samen met de Verenigde Staten sinds het verdrijven van Saddam Hoessein in 2003. Toch willen de Verenigde Staten de Iraakse overheid en de Turken niet tegen zich in het harnas jagen.