Na maandenlang getouwtrek komt er een onderzoek naar corruptie en omkoping binnen de Raad van Europa (RvE) in Straatsburg. Initiatiefnemers zijn er blij mee, maar de zaak is omringd door politieke chaos en tumult.
De zaak loopt sinds denktank European Stability Initiative in 2012 een rapport publiceerde over zogenoemde kaviaardiplomatie door Azerbeidzjan, een land dat er een dubieuze mensenrechtensituatie op nahoudt. Met een oorlogskas van 30 miljoen euro per jaar zou het regime de RvE – die losstaat van de Europese Unie – willen beïnvloeden.
In december gaf Luca Volontè, ex-fractievoorzitter van de Europese Volkspartij (EVP) – de grootste partij, op Italiaanse tv toe dat hij miljoenen had ontvangen van Azerbeidzjan. Verder gaf een Zwitserse parlementariër toe dat zij dure sieraden aangeboden kreeg.
Van de Raad van Europa (400 miljoen euro budget per jaar) zijn 47 landen lid, waaronder Rusland, Turkije en Azerbeidzjan. De Raad bestiert het Mensenrechtenhof in Straatsburg waarvan de rechters worden aangewezen door de Parlementaire Assemblee die is samengesteld uit nationale parlementsleden. Relatief gunstige rapporten door de Assemblee over de situatie in het gas- en olierijke Azerbeidzjan zijn schering en inslag.
Onderzoek tegengehouden door Assembleevoorzitter
Sinds de verklaring van Volontè eisten CDA-Kamerlid en Assembleelid Pieter Omtzigt, de Duitser Frank Schwabe (SPD) en andere, vooral Noord-Europese, Assembleeleden een onderzoek. Maar leidende figuren, onder wie Volentès nauwe contact en Assemblee-voorzitter Pedro Agramunt (EVP), hielden het tot dusver tegen.
Hoewel NGO’s als Amnesty International de noodklok luidden over de mensenrechtensituatie in het land, vooral met betrekking tot de situatie rondom politieke gevangenen, is Azerbeidzjan nog nooit op de vingers getikt door de raad voor politieke gevangenen. Terwijl die als waakhond van de mensenrechten in Europa geldt. Er gaan binnen de muren van de RvE dan ook al jarenlang geruchten over omkoping.
Toponderzoekers
Het onderzoek komt er nu dus en het wordt uitgevoerd door drie toponderzoekers: Sir Nicolas Bratza (VK), Jean-Louis Bruguière (Franrijk) en Elisabeth Fura (Zweden). Een tegenvoorstel waarbij het zou bestaan uit politici die zelf waarschijnlijk voorwerp zullen zijn van onderzoek, werd verworpen.
Bij de behandeling van een motie in het comité van ministers waren de landen Turkije, Azerbeidzjan en Rusland de enige landen die tegen het beschikbaar stellen van geld voor het corruptieonderzoek stemden, meldt CDA’er Pieter Omtzigt maandag aan Elsevier Weekblad. Die landen hebben tevens geen steun gegeven aan een motie waarin er lovend werd gesproken over het feit dat er een corruptieonderzoek komt.
Saillant is dat de Spanjaard Agramunt maandag het vertrouwen van de EVP – nota bene zijn eigen partij – is verloren. De EVP heeft het vertrouwen in Agramunt als assembleevoorzitter opgezegd, met een stemming van 38 voor en 26 tegen.
Agramunt, die het vertrouwen van de andere partijen al langer kwijt was, heeft altijd volgehouden aan te blijven zitten als voorzitter totdat zijn eigen partij dat niet meer zou willen. Dat is nu dus het geval, maar volgens bronnen binnen die partij weigert hij op te stappen. Ook vloog de Spanjaard maandag na die stemming plotsklaps van Straatsburg terug naar Madrid, en heeft hij sindsdien niets meer van zich laten horen.
Met Russisch vliegtuig naar Assad
Daarnaast heeft Jordi Xucla – voorzitter van de liberale ALDE/PACE-fractie in het parlementaire assemblee – aangekondigd dat hij zijn functie neerlegt. Xucla vloog met een Russisch staatsvliegtuig naar Syrië voor een bezoek aan de Syrische president Bashar al-Assad, een regime dat sterk veroordeeld is door de Raad van Europa.
Daarmee is hij in een belangenverstrengeling terechtgekomen, aangezien hij ook co-rapporteur voor Oekraïne was. Omdat de Raad ervoor verantwoordelijk is om Oekraïne op de vingers te tikken, maar Xucla tegelijkertijd een Russisch staatsvliegtuig heeft gebruikt voor een buitenlands bezoek, wordt hij niet meer als onpartijdig beschouwd. Rusland bezet volgens de Raad immers een deel van Oekraïne. Voor het eerst nam de Assemblee iemand het rapporteurschap af vanwege partijdigheid.
De Parlementaire Assemblee zal moeten opschieten met de schoonmaak. De anti-corruptie organisatie van de Raad van Europa, GRECO, heeft een snoeihard rapport geschreven over de Assemblee. Zo merkt GRECO op dat er ondanks jarenlange geruchten, nooit enig intern onderzoek geweest is. En de parlementaire assemblee heeft nog steeds geen mechanisme om de parlementaire immuniteit van haar leden op te heffen. In Italië kan het OM Volontè niet voor alle corruptie vervolgen vanwege de immuniteit. Dat is onacceptabel, aldus de anticorruptie-organisatie.