Bij een top van Europese regeringsleiders op donderdag drukt de Britse premier Theresa May andere kopstukken op het hart dat zij alles doet om EU-burgers in Groot-Brittannië te beschermen, ook na de Brexit. Die belofte kan rekenen op een vinnig antwoord.
Uit verklaringen van de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron bleek dat ze geen behoefte hebben om de Brexit-discussies ingezogen te worden, en dat ze zich liever richten op de toekomst van de EU. Zonder de Britten.
27 lidstaten
Het is Mays eerste bijeenkomst sinds het pijnlijke verlies tijdens de snap elections op 8 juni, toen de Conservatieve Partij haar meerderheid verloor. Ook is het de eerste keer dat Brexit op grote schaal met andere regeringsleiders wordt besproken. Vrijdag is het precies een jaar geleden dat de Britten per referendum besloten tot een Brexit. Maandag kwamen de Brexit-onderhandelaren van zowel de EU als Groot-Brittannië al bij elkaar in Londen, een bijeenkomst die May als ‘heel constructief’ omschrijft.
Merkel benadrukte dat ze wel een constructief gesprek wil met de Britten, maar dat haar blik zich voornamelijk op de toekomst van de post-Brexit-EU richt. ‘Ik wil heel duidelijk zeggen dat het vormgeven van de toekomst van de 27 lidstaten prioriteit heeft over de onderhandelingen met de Britten over hun vertrek,’ aldus Merkel tijdens de top. Macron benadrukte vooral dat hij de banden met Duitsland wil aanhalen. Het Franse-Duitse tandem moet toonaangevend zijn in de Europese Unie. ‘De sleutel is een Europese Unie die beschermt,’ zegt de 39-jarige Franse president. Hij verwees in zijn toespraak geen enkele keer naar de Brexit.
Melancholische Tusk
May zal waarschijnlijk later op donderdagavond uitweiden over de plannen voor EU-burgers die nog in het Verenigd Koninkrijk wonen. Het is een onderwerp wat eerder door Merkel als ‘eerste prioriteit’ werd bestempeld.
Maar er is ook tijd ingeruimd voor een bijeenkomst van de 27 leiders, zonder May erbij, waar naar verwachting meer duidelijk zal worden over de onderwerpen die bij de EU de voorkeur genieten. Mogelijk zal het daar gaan over welke steden kandidaat zijn om de thuishaven te worden voor twee EU-agentschappen die nu nog in Londen gehuisvest zijn.
Over wat precies de eisen van May zullen zijn – een harde Brexit, een zachte Brexit of no deal – is de EU niet helemaal zeker. Toen de voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk werd gevraagd naar een scenario waarbij de Britten de Unie uiteindelijk helemaal niet verlaten, zei hij: ‘De EU is gebouwd op dromen die onverwezenlijkbaar leken, dus wie weet?’ Hij voegde daar een nog melancholischer sausje aan toe, en citeerde uit Imagine van John Lennon: ‘You may say that I’m a dreamer, but I’m not the only one.’
Hoewel een harde Brexit zeker niet ondenkbaar is, willen verschillende lidstaten wel graag een nieuwe samenwerking met de Britten op het gebied van defensie. Hoewel de regering van May daar aanvankelijk niet heel warm van werd, verklaren bronnen binnen de regering dat de Britten nu wel op dergelijke voorstellen in willen gaan, vooral met het oog op terreur.