Het Catalaanse parlement heeft de onafhankelijkheid uitgeroepen. Kort daarop neemt premier Mariano Rajoy de Catalaanse regering haar bevoegdheden af. ‘Het wordt zo langzamerhand een operette,’ zegt historicus Eric Storm.
Storm is gespecialiseerd in moderne Spaanse geschiedenis aan de Universiteit Leiden. In gesprek met Elsevier Weekblad analyseert hij de apotheose van de Spaanse politieke crisis. ‘Carles Puigdemont, de president van Catalonië, zit tussen twee vuren,’ zegt Storm. ‘Als hij zelf de onafhankelijkheid uitroept, hangt hem een celstraf van dertig jaar boven het hoofd. Dat is een behoorlijk offer. Aan de andere kant voelt hij de hete adem van de radicale separatisten in zijn nek. Die maken hem nu al uit voor verrader.’
Catalanen onafhankelijk? En nu?
Puigdemont heeft uiteindelijk het parlement zover gekregen de knoop door te hakken. Daarmee houdt hij zichzelf uit de wind. Een normale meerderheid volstaat daarvoor. Met een nipte meerderheid stemt het parlement van Catalonië voor onafhankelijkheid.
‘Als het de onafhankelijkheid uitroept, staat Catalonië alsnog met lege handen. Geen enkel land is bereid om de Catalanen te erkennen als soevereine republiek,’ zegt Storm. ‘En de Catalanen hebben niet de middelen om die soevereiniteit af te dwingen tegenover Spanje.’
De economische gevolgen van de vraag naar onafhankelijkheid zijn al voelbaar. Een groot aantal bedrijven heeft besloten het hoofdkantoor weg te halen uit Catalonië. ‘Zelfs de nationalistische Catalaanse krant pleitte dinsdag voor nieuwe regioverkiezingen,’ zegt Storm. ‘Geestig is wel dat het daarna regende met opzeggingen en boze brieven.’
‘Het alternatief was het uitschrijven van nieuwe regioverkiezingen, daarmee zou Puigdemont impliceren dat het referendum is mislukt. Die verkiezingen zou zijn partij verliezen. Hij moest dus kiezen: via het achterdeurtje wegglippen, of de cel in en een martelaar voor de Catalaanse onafhankelijkheid worden.’
De rookgordijnen van Puigdemont
Kiezen deed Puigdemont vooralsnog niet. In plaats daarvan hield hij de afgelopen weken een paar toespraken in het parlement die meer vragen opriepen dan antwoorden. Storm: ‘Hij creëert rookgordijnen. Die balanceeract is heel bewust om de Spaanse regering geen aanleiding te geven in te grijpen.’
Intussen is Madrid ongeduldig. Er moet worden ingegrepen, vindt premier Rajoy. Puigdemont kreeg donderdag de kans om zich voor het Spaanse parlement te verantwoorden. Toen zegde hij af. ‘Ook vreemd,’ zegt Storm, ‘Puigdemont zegt steeds dat hij op zoek is naar dialoog, maar als hij verantwoording moet afleggen in Madrid, geeft hij niet thuis.’
Chaos in Catalonië
Storm verwacht dat artikel 155 morgen officieel in werking treedt. ‘Dat zal zorgen voor chaos in Catalonië. Mogelijk gaat de regering gebouwen bezetten en gaan er mensen de straat op. Rajoy zal waarschijnlijk terughoudend zijn met politieoptreden. Waarschijnlijk wordt het dan in de loop van komende week weer een beetje rustig.’
Met artikel 155 wordt de regioregering naar huis gestuurd. Maar het parlement kan blijven functioneren. Uiteindelijk zullen dan nieuwe regioverkiezingen worden uitgeschreven.