Daphne Caruana Galizia (53), Malta’s bekendste onderzoeksjournalist, kwam maandag om het leven toen een krachtige bom haar auto opblies. Wie was de vrouw die met haar vlijmscherpe pen een reeks lokale en internationale politici ten val bracht?

Het is maandagmiddag als Caruana Galizia haar huis verlaat in het dorp Bidnija in het noorden van het eiland. Ze stapt in haar auto, een Peugeot 108, en gaat op weg. Niet veel later blaast een krachtige bom het voertuig op. Haar lichaam wordt uit de auto geslingerd en het wrak belandt in een naastgelegen veld.

Haar dood komt als een schok voor de eilandbewoners, onder wie Caruana Galizia immens populair is. Diezelfde avond verzamelen duizenden zich voor een spontane wake met kaarslicht in Sliema, vlak bij de hoofdstad Valletta.

Van columnist naar blogger

Caruana Galizia begint haar carrière in 1987 als columnist bij de Sunday Times of Malta. Later sluit ze zich aan bij The Malta Independent. Voor die krant blijft ze columns schrijven als ze daarnaast begint met een blog. Die blog maakt haar immens populair en trekt al snel meer lezers dan alle nieuwskranten op het eiland bij elkaar. In haar blog doet ze in vlijmscherpe bewoordingen de ene na de andere onthulling over corruptie politici op het eiland. Die onderhouden volgens haar nauwe banden met de lokale maffia.

Zo beschuldigt de journaliste de politieke oppositieleider van contacten met een prostitutiebende, duikt ze in een schimmige zaak rond een Russische miljardair die op verdachte wijze een Maltees paspoort zou hebben gekregen en helpt ze bij onthullingen over de voormalige Europees Commissaris John Dalli. Deze zou 60 miljoen euro aan smeergeld van een tabaksbedrijf hebben gevraagd in ruil voor afgezwakte regels vanuit Brussel. 

Woede van premier

In een van haar laatste posts haalt ze zich de woede van premier Joseph Muscat op de hals. Zijn vrouw Michelle en twee vertrouwelingen zouden verbonden zijn aan het bedrijf Egrant in Panama. Egrant wisselde grote sommen geld uit met een bank in Azerbeidzjan en stond vermeld in de zeer belastende documenten Panama Papers. Van deze fiscale constructie zouden de drie flink hebben geprofiteerd. Muscat schreef in paniek nieuwe verkiezingen uit, maar Caruana Galizia’s beschuldigingen stonden zijn herverkiezing niet in de weg.

Door de vele onthullingen op haar blog maakt de journaliste veel vijanden. De nieuwswebsite Politico noemt haar een eenpersoons-Wikileaks. Twee weken voor haar dood doet ze aangifte bij de politie en zegt ze dat ze wordt bedreigd met de dood. 

Barbaarse aanval

Muscat noemde de aanslag maandag ‘een barbaarse aanval op de persvrijheid’. In het parlement kondigde hij aan Nederlandse forensisch onderzoekers en medewerkers van de FBI in te vliegen voor onderzoek. ‘Ons land verdient gerechtigheid,’ aldus de premier.

Malta’s president Marie-Louise Coleiro Preca riep maandag op tot kalmte. Velen vrezen voor de terugkeer van politiek geweld vergelijkbaar met dat in de jaren tachtig. Dinsdagmiddag protesteerden een paar honderd Maltezen bij de rechtbank in de hoofdstad Valletta en eisten gerechtigheid voor de dood van de journaliste.

Vitale rol

De Duitse europarlementariër voor De Groenen, Sven Giegold, reageert geschokt op de aanslag. ‘Daphne speelde een vitale rol in het blootleggen van ernstige praktijken van witwassen en corruptie in Malta, waarbij onder anderen belangrijke figuren in de Maltese regering betrokken waren.’ Giegold vergeleek de situatie met de politieke situatie in Rusland. ‘Het is nog te vroeg om de oorzaak van de explosie vast te stellen, we verwachten eerst een grondig onderzoek. Dit soort gebeurtenissen doet denken aan Poetins Rusland, niet aan een land in de Europese Unie.’

‘De Commissie is geschokt,’ aldus een woordvoerder. ‘Als journalisten het zwijgen wordt opgelegd, verliezen we onze vrijheid,’ twitterde vicepresident Frans Timmermans.