De Rusland-affaire en Trump: hoe zit het nou echt?

Onthullingen in het onderzoek naar de Rusland-affaire volgen elkaar in hoog tempo op. Hoe groot zijn de problemen voor president Trump en zijn team?

Er hangt rook rond Robert Muellers onderzoek naar de rol van Rusland in de afgelopen Amerikaanse verkiezingen. Zoveel rook, dat de kwestie lastig te volgen kan zijn. Elsevier Weekblad geeft, samen met Amerikaanse rechtsexperts, antwoord op de belangrijkste vragen.

Wat is Muellers taak ook alweer?

De 73-jarige Mueller werd in mei 2017 aangesteld als speciaal aanklager om de rol van Rusland in de Amerikaanse verkiezingen te onderzoeken. De inlichtingendiensten concludeerden dat de Russische overheid probeerde de verkiezingen te beïnvloeden in het voordeel van Trump, onder meer door een reeks hacks bij de Democraten.

Een belangrijk onderdeel van Muellers onderzoek draait om de connecties tussen Rusland en het team van Trump. Wat wist de Trump-campagne van de Russische pogingen? Het is overigens niet Muellers doel of taak om Trump af te zetten – de officiële opdracht is om het lastiger maken voor buitenlandse mogendheden om verkiezingen te beïnvloeden. Tegelijkertijd lopen drie congressionele onderzoeken. Mueller is de enige die kan overgaan tot vervolging. 

Wat is collusion?

Amerikaanse media gebruiken steevast het woord collusion om mogelijke banden tussen Trump en Rusland te beschrijven. De Nederlandse vertaling komt neer op iets als een geheime verstandhouding. Laurie Levenson (61), hoogleraar aan Loyola Law School en een voormalig openbaar aanklager, noemt het een onhandige term. ‘Collusion klinkt kwaadaardig in de oren, maar het is geen strafbaar feit. Pas als we het hebben over samenzwering, waarbij een deal wordt gesloten tussen twee partijen om een misdaad te plegen, wordt het voor ons interessant.’ 

Van welke contacten tussen Trump-adviseurs en Rusland weten we?

Tot zover zijn acht mensen uit de Trump-campagne in enige mate verbonden met Russische contacten (zie overzicht). Veel aandacht gaat uit naar de afspraak die Donald Trump Jr. en Jared Kushner hadden in New York met een Russische advocate gelieerd aan het Kremlin. De inhoud van die gesprekken zijn vaag.

Ook de acties van buitenlandadviseur George Papadopoulos zijn belangrijk voor het onderzoek: hij sprak met Russische bronnen in Londen over het verkrijgen van belastende informatie over Clinton. Daarnaast probeerde hij vergeefs een afspraak te regelen tussen hoge Trump-officials en Russische vertegenwoordigers.

Is dat strafbaar?

Een ding is duidelijk: praten met Russen is niet illegaal, zegt Saikrishna Prakash (49), hoogleraar recht aan de Universiteit van Virginia. ‘Natuurlijk mag Jeff Sessions handenschudden met de Russische ambassadeur. Trumps zoon mag met Russen praten, over welk onderwerp dan ook. Dat is allemaal niet te vervolgen.’

Wel strafbaar: de Russen om een gunst vragen, bijvoorbeeld in ruil voor een tegenprestatie. Maar dat is, geven zowel Prakash als Levenson aan, lastig te bewijzen.

Liegen in een officieel onderzoek kan ook reden zijn voor vervolging. Levenson: ‘Daar ligt het grootste risico voor de Trump-campagne. Iedereen liegt wel eens. Dat hoeft nog geen bewijs te zijn van bewuste samenwerking met Rusland, maar het kan wel een begin van een zaak vormen.’

Wie werd tot dusver vervolgd?

Mueller maakte afgelopen week zijn eerste drie doelwitten bekend. Oud-campagneleider Paul Manafort en zijn zakenpartner Rick Gates worden onder meer aangeklaagd voor het witwassen van bijna twintig miljoen dollar. Dat geld verdienden ze jaren geleden met lobbywerk voor pro-Russische groepen in Oekraïne. Ze ontkennen. De aanklacht bevestigt dat Mueller personen ook kan vervolgen voor misdaden die niks te maken hebben met de verkiezingen. Prakash: ‘Het is een manier om druk uit te oefenen op Manafort en Gates om te praten over de campagne van 2016.’

En dan is er Papadopoulos. Hij gaf toe te hebben gelogen tegen de FBI over zijn Russische connecties. Hij werkt mee met het onderzoek in ruil voor strafvermindering. Trump houdt vol dat Papadopoulos niet meer was dan een vrijwilliger zonder macht. Het onderzoek moet uitwijzen of dat klopt.

Draait dit alleen om Trump? Of ook om Clinton?

Democraten schreeuwen moord en brand na elk nieuwsbericht over Trump en Rusland, maar ze spelen zelf ook een rol in de kwestie. Het explosieve (en niet geverifieerde) rapport van Christopher Steele, die met anonieme Russische bronnen sprak om belastende informatie over Trump te verzamelen, blijkt te zijn gefinancierd door de Clinton-campagne. Prakash noemt het ‘niet meer dan logisch’ dat Mueller zich daar in verdiept. ‘Er is een goede kans dat het onderzoek zich ook daarop richt, maar Mueller zegt niks in het openbaar.’

Een tweede voorbeeld: Oekraïense ambtenaren probeerden de Democratische partij te helpen door negatieve verhalen over Manafort te verspreiden, met medewerking van een oud-medewerker van Clinton. Volgens Prakash toont het aan dat beide politieke partijen ‘er alles aan doen om de ander zwart te maken’. ‘En dan maakt het blijkbaar niet uit wat de bron is van die belastende informatie.’

En nu? Wat zijn logische volgende stappen voor Mueller?

Levenson denkt dat gesprekken met Papadopoulos kunnen leiden tot meer aanklachten tegen personen dichtbij Trump. ‘Het dunkt me als een traditioneel onderzoek. Mueller werkt van buiten naar binnen: van kleine vissen naar de mensen aan de top.’

Prakash wijst naar Michael Flynn, de oud-veiligheidsadviseur van Trump, als het volgende doelwit. Flynn verzuimde aan te geven dat hij lobbywerk verrichtte voor Turkije en loog over gesprekken die hij had met de Russische ambassadeur Sergey Kislyak. ‘Maar ik zou niet verbaasd zijn als anderen aan dat lijstje worden toegevoegd.’

Wat betekent het voor Trump?

Vooralsnog is er geen hard bewijs van een soort samenzwering tussen adviseurs van Trump en de Russische overheid, laat staan dat de Amerikaanse president daar zelf een rol in speelde. Prakash denkt niet dat Mueller het bewijs ooit gaat vinden. ‘We zien veel rook. Mensen die tegen de president strijden, hopen heel erg dat het betekent dat er vuur is, maar tot nu toe is dat niet gebleken.’

Blijvende schade is er wel voor de president. ‘Elke keer als het schandaal wordt besproken, neemt het de aandacht weg van andere zaken in Washington D.C.,’ aldus Prakash. ‘Zelfs als Mueller publiekelijk zou zeggen dat hij Trump niet vervolgt, blijft het negatieve verhaal bestaan.’

Levenson durft niks te zeggen over de uiteindelijke bevindingen van Mueller – ‘hij zit nog middenin het onderzoek’ – maar weet wel wat de slechtste zet van Trump zou zijn: de speciaal aanklager ontslaan, waar sommige Republikeinen op hinten. ‘We hebben het zien gebeuren met Nixon. Als Trump Mueller eruit gooit, is dat een poging de rechtsgang te belemmeren en zal de politiek het proces overnemen. Dan komt impeachment (een afzettingsprocedure, red.) opeens snel dichterbij.’ 

Wilt u wekelijks het laatste nieuws over Amerika ontvangen? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief van American Dreamers!