Het Europees Parlement gaat een onderzoek instellen naar de Poolse rechtsstaat. Het onderzoek zou er uiteindelijk toe kunnen leiden dat Polen zijn stemrecht in de Europese Unie (EU) verliest, een unicum.
De Poolse regering onder leiding van de conservatief-rechtse partij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) ligt al een tijd onder vuur, omdat ze de rechterlijke macht onder politieke controle probeert te brengen en daarmee de scheiding der machten niet zou respecteren.
Parlement ziet risico van schending Europese waarden
Een ruime meerderheid van de europarlementariërs (438 tegen 152) stemde woensdag in Straatsburg voor het onderzoek. Volgens hen is er een duidelijk risico dat Polen de Europese waarden schendt. Er wordt een commissie opgericht die de kwestie moet onderzoeken en vervolgens een rapport moet opstellen. In de commissie zit onder anderen GroenLinks-europarlementariër Judith Sargentini.
Volgens Elsevier Weekblad
Jelte Wiersma: ‘EU is vaak soepel. Waarom niet met Polen?’
Op basis van het rapport kan het Europees Parlement de lidstaten oproepen om Artikel 7 uit het Verdrag van Lissabon te activeren. Daarmee zou Polen zijn stemrecht in de Europese Raad ontnomen kunnen worden. De kans dat dit gebeurt is overigens klein, omdat het unanimiteit vereist en lidstaten als Hongarije al hebben aangegeven Polen te blijven steunen.
Poolse europarlementariërs reageerden woest op de stemming. ‘Een anti-Poolse orgie,’ aldus Ryszard Legutko, europarlementariër namens PiS.
Timmermans wil in gesprek met Polen
Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans probeert naar eigen zeggen al ruim anderhalf jaar met de Poolse regering in gesprek te raken over wetten en voorstellen die de rechtsstaat zouden ondermijnen. Zijn uitnodigingen worden door de regering in Warschau steevast de prullenbak ingegooid. ‘Als je je aansluit bij het EU-verdrag moet je je eraan houden,’ zei Timmermans woensdag. ‘Er is een heel dunne lijn tussen patriottisme en vreselijk nationalisme.’
Timmermans refereert aan grootschalige demonstraties in Polen afgelopen weekeinde, toen de Poolse onafhankelijkheid werd gevierd. Zestigduizend Polen gingen in Warschau de straat op. Ook waren honderden extreem-rechtse demonstranten op de been, die racistische leuzen scandeerden als: ‘Europa zal wit zijn.’ De politie greep niet in, omdat de demonstraties niet in strijd waren met de Poolse wet.
Timmermans begon eerder een zogeheten inbreukprocedure omdat de nieuwe Poolse regelgeving in strijd is met het Europese beginsel van rechtszekerheid. Timmermans spreekt van een ‘structurele dreiging voor de rechtsstaat’.
Onzin, reageerde de Poolse premier Beata Szydlo maandag al. ‘Timmermans refereert aan wetten die nog helemaal niet zijn ingevoerd, dus ik vrees dat hij zijn kritiek baseert op bepaalde vooroordelen. Dat kan hij beter niet doen. Volgens mij is die benadering door sommige EU-ambtenaren een van de oorzaken die hebben geleid tot een crisis in de Europese Unie. Dat zou een reden kunnen zijn voor Brexit.’
De Europese Commissie kan zich beter richten op de toekomst van het geheel,’ zegt Szydlo, ‘in plaats van zich te bemoeien met interne zaken binnen lidstaten, en waarover ze niets te zeggen hebben.’