Het Poolse Lagerhuis is vrijdag akkoord gegaan met de omstreden aanpassingen van het Poolse Hooggerechtshof. Tegenstanders – onder wie vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans – vrezen dat de politiek hiermee te veel invloed krijgt op dit orgaan.
Als de Poolse president Andrzej Duda en de Senaat ook akkoord gaan met de hervorming, wordt zij officieel doorgevoerd. Met het besluit zou het parlement zeggenschap krijgen over de compositie van het Hooggerechtshof.
EU vreest verdwijnen trias politica
De Poolse regering onder leiding van de conservatief-rechtse partij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) ligt al een tijd onder vuur, vooral van Timmermans, omdat ze de rechterlijke macht onder politieke controle probeert te brengen en daarmee de scheiding der machten niet zou respecteren.
Volgens Elsevier Weekblad
Jelte Wiersma: ‘EU is vaak soepel. Waarom niet met Polen?’
De Venetië-commissie van de Raad van Europa benadrukte vrijdag opnieuw dat de geplande hervormingen een ‘verregaande politisering van dit orgaan’ met zich brengen. Vanuit Europa klinken geluiden dat de conservatieve Poolse regering hiermee steeds verder in de richting van autoritarisme drijft.
De aanpassingen die Duda maakte zijn maar ‘zeer beperkte verbeteringen’ van de oorspronkelijke plannen. In juli presenteerde PiS drie wetsontwerpen die nog verder gingen.
Duda sprak een veto uit over twee ervan, omdat hij twijfelde of ze strookten met de grondwet. Maar ook over zijn tegenvoorstellen, die de Poolse Raad voor de Rechtspraak KRS en het Hooggerechtshof aangaan, zijn de juridische experts en de oppositie allesbehalve tevreden.
De regerende PiS vindt dat de veranderingen nodig zijn om corruptie in het gerechtelijke apparaat te bestrijden, en om de rechtbanken efficiënter te maken.
Polen kan stem in EU verliezen
De stemming komt een dag nadat PiS premier Beata Szydlo aftrad en werd opgevolgd door minister van Financiën Mateusz Morawiecki.
Het Europees Parlement kondigde vorige maand aan een onderzoek in te stellen naar de Poolse rechtsstaat. Het onderzoek zou er uiteindelijk toe kunnen leiden dat Polen zijn stemrecht in de EU verliest – een unicum.
Er wordt een commissie opgericht die de kwestie moet onderzoeken en vervolgens een rapport moet opstellen. In de commissie zit onder anderen GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini.
Op basis van het rapport kan het Europees Parlement de lidstaten oproepen om Artikel 7 uit het Verdrag van Lissabon te activeren. Daarmee zou Polen zijn stemrecht in de Europese Raad ontnomen kunnen worden. De kans dat dit gebeurt, is overigens klein, omdat het unanimiteit vereist en lidstaten als Hongarije al hebben aangegeven Polen te blijven steunen.