Ombudsman: wees transparanter als je populisme wil bestrijden

Om onvrede onder hun burgers tegen te gaan, moeten lidstaten van de Europese Unie (EU) veel transparanter zijn over hun handelen, zegt de Europese ombudsman Emily O’Reilly. Als regeringsleiders in Brussel ‘ondoorzichtig’ te werk blijven gaan, zal de populariteit van de EU alleen maar verder afnemen.

‘Nationale overheden die zijn betrokken bij EU-wetgeving, moeten daarvoor ook aansprakelijk kunnen worden gesteld,’ stelt de Ierse O’Reilly vandaag in een persbericht. Ze uit forse kritiek op de Europese Raad, die bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 28 EU-lidstaten. Die Raad bepaalt de koers en politieke prioriteiten van de Unie.

Voor burgers van EU-landen is het vrijwel onmogelijk om inzicht te krijgen in het stemgedrag van hun regeringsleiders, zegt O’Reilly. ‘Er is sprake van een “achter-gesloten-deurenbenadering”, waarvan het risico is dat burgers vervreemd raken van de EU en er negatieve sentimenten ontstaan.’

O’Reilly baseert haar conclusies mede op een rapport van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt en zijn collega’s Renske Leijten (SP) en Martin van Rooijen (50Plus), dat in november namens 26 parlementen van EU-lidstaten is aangeboden aan Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie. In het rapport drongen de drie in november al aan op meer transparantie in de EU: ‘Het is belangrijk dat burgers en Kamerleden kunnen zien wat er in Europa gebeurt en welke bijdrage Nederland daaraan levert.’

Documenten te vaak en te lang geheim gehouden

De ombudsman vindt dat de Raad met zijn geheime procedures en ‘ondoorzichtige’ gedrag populisme aanwakkert. Veel te vaak en te lang markeert de Raad documenten als geheim, of ze zijn alleen in het Frans. Volgens Omtzigt en zijn collega’s is dat tegen de wetten van de EU. O’Reilly is het daarmee eens, en pleit ervoor dat de standpunten per lidstaat worden bijgehouden en documenten sneller openbaar wordt gemaakt.

Ze hoopt dat de EU door transparanter te zijn een ‘belangrijk signaal’ afgeeft in de aanloop naar de Europese verkiezingen in 2019. De voorzitter van de Europese Raad, de Pool Donald Tusk, zei vorige week dat het de hoogste tijd is om een ‘grote pan-Europese coalitie’ te vormen. Hij hoopt dat die, net als bij het Duitse Regeerakkoord, binnen vijf maanden na de verkiezingen wordt bereikt.

Verhofstadt pleit tevergeefs voor Europese kieslijst

Vorige week haalde de voorman van de Europese liberalen Guy Verhofstadt bakzeil met zijn voorstel voor een ‘transnationale’ kieslijst, zodat burgers niet alleen op kandidaten op een nationale lijst, maar op kandidaten uit heel Europa kunnen stemmen. In een nagenoeg leeg Europees Parlement trok hij fel van leer. ‘We moeten de populisten verslaan, niet bang voor hen zijn. Dat kan alleen met transnationale lijsten!’