Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag (D66) wil de detentiecentra in Libië sluiten. Tienduizenden migranten worden in deze centra vastgehouden om hun overtocht naar Europa via de Middellandse Zee te voorkomen. Maar de omstandigheden zijn er volgens Kaag inhumaan.
Kaag verbleef deze week in Libië en was daar ook op bezoek in een Libisch detentiecentrum. Migranten die vanuit Libië via de Middellandse Zee de overtocht willen wagen naar Italië, worden opgesloten in zogeheten detentiecentra. De omstandigheden zijn er slecht en vergelijkbaar met die in Afrikaanse gevangenissen.
Hoe zit dat met de migratie?
Op dit moment verblijven naar schatting honderden duizenden migranten in Libië. Deze migranten willen allemaal naar Europa. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) is de migrantenstroom van Afrika naar Europa wel aan het afnemen. In 2018 zijn tot nu toe meer dan 13.000 mensen vanuit Afrika op het vasteland van Europa aangekomen. Bijna de helft van de migranten kwam aan land in Italië. Er vielen dit jaar bijna vijfhonderd doden tijdens de overtocht.
In vergelijking met afgelopen jaar daalt het aantal migranten. Eind maart 2017 waren er 27.000 overgestoken, de overgrote meerderheid (21.000) naar Italië. In diezelfde periode stierven er 788 bootmigranten.
Terug naar het land van herkomst, maar hoe?
Kaag wil dat de migranten terugkeren naar het land van herkomst en dat hiermee haast wordt gemaakt. Er zijn genoeg vliegtuigen en er is genoeg geld, zegt Kaag. Maar waarom duurt het dan zo lang?
Ten eerste is het onmogelijk om afspraken te maken met Libië omdat het land wordt verscheurd door een aanhoudende burgeroorlog. Er is geen zittende regering. Verscheidene gewapende facties maken er de dienst uit. De Europese Unie erkent de regering van premier Fayez Al-Sarraj, die de controle heeft over de hoofdstad Tripoli, maar hij kan niet garant staan voor heel Libië.
Afshin Ellian: Afrika profiteert van Europese radeloosheid
Bijkomend probleem is dat mensenhandelaren zich niets aantrekken van de wensen van de Europese Unie (EU). De Italiaanse regering zou naar verluidt zelf afspraken hebben gemaakt met mensenhandelaren. In ruil voor afkoopsommen probeert ze de smokkel over de Middellandse Zee stop te zetten. De migratiestroom naar Italië is dan wel afgenomen, maar dit is geen langetermijnoplossing.
Een mogelijke oplossing zijn de afspraken die de Europese Unie heeft gemaakt met Afrikaanse leiders. Dit gebeurde eind vorig jaar onder leiding van de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Daarbij is afgesproken dat de immigranten die vastzitten in Libië, en hopen op een overtocht naar de EU, worden teruggestuurd naar het land van herkomst. Onder anderen de regeringsleiders van Tsjaad en Niger hebben beloofd hierbij te helpen, in ruil voor ontwikkelingshulp.
Migranten willen niet terug naar de regio
Maar de migranten in detentiecentra voelen er weinig voor om terug te keren naar de regio. Vaak zijn er duizenden euro’s betaald voor hun reis naar Europa. Als ze onverrichter zake terugkeren, is dat een blamage. De migranten gooien hun paspoort vaak weg om een mogelijke terugreis naar het land van herkomst te bemoeilijken. Ook nemen mensenhandelaren hun paspoorten af.
Volgens Kaag is het van belang dat de migranten snel worden geregistreerd en vervolgens snel worden voorzien van reisdocumenten. ‘Zowel Libië als diverse Afrikaanse kustlanden hebben beloofd dat het verstrekken van reispapieren geen vertraging oplevert en dat ze meewerken aan terugkeer,’ zegt Kaag tegen de Volkskrant. Maar tevreden is ze nog niet. ‘Ik wil meer tempo. Het kan sneller.’