Als Amerika zich terugtrekt uit het atoomakkoord met Iran, is het risico op een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten groot. Dat zegt António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties (VN). Het akkoord is op losse schroeven komen te staan door onthullingen van Israël maandag, waaruit zou blijken dat Iran heeft gelogen over zijn kernprogramma.
‘We moeten het akkoord niet schrappen, tenzij er een goed alternatief is,’ zegt Guterres vandaag, donderdag, in een interview met de Britse omroep BBC. ‘We worden geconfronteerd met gevaarlijke tijden.’ De hoogste VN-baas noemt het in 2015 gesloten akkoord een ‘belangrijke diplomatieke overwinning’.
Wat houdt Iran-akkoord in?
Het verdrag is in 2015 gesloten en geldt als het belangrijkste wapenfeit in het buitenlandbeleid van de regering-Obama. Afgesproken is om de draconische sancties die Iran waren opgelegd te verlichten, mits Iran de ontwikkeling van nucleaire centrales stopzet. Volgens critici worden deze centrales gebruikt voor de productie van kernwapens. Iran ontkent dat. Het akkoord is getekend door Amerika, Frankrijk, Duitsland, Iran, China en het Verenigd Koninkrijk.
Guterres zegt de zorgen van bepaalde landen over de Iraanse invloed op landen in het Midden-Oosten te begrijpen en is voorstander van een ‘betekenisvolle dialoog’ over eventuele aanpassing van het akkoord. Woensdag bezocht de VN-chef de Britse premier Theresa May in haar ambtswoning op 10 Downing Street in Londen.
Israël maakte 500 kilo documenten buit: ‘Iran liegt’
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu presenteerde maandagavond de bevindingen van de geheime inlichtingendienst Mossad. Die maakte zo’n 500 kilo aan documenten buit in een vervallen pakhuis in het zuiden van de Iraanse hoofdstad Teheran waaruit zou blijken dat Iran zijn nucleaire project Amad in het geheim heeft voortgezet. En dat terwijl Iran in 2015, toen het akkoord werd gesloten, had gezegd dat het daarmee al in 2003 was gestopt.
Volgens Netanyahu was het doel van project Amad om vijf kernkoppen van 10 kiloton te ontwikkelen die de kracht zouden hebben van ‘vijf Hiroshima-bommen’. Ook presenteerde hij een kaart waarop was te zien op welke plekken – vijf woestijnachtige gebieden in Iran – het regime in Teheran de kernkoppen zou willen testen.
Amerika lijkt uit het akkoord te stappen
Enorm gewaagde operatie Israël legt leugens Iran bloot, schrijft Afshin Ellian
Mike Pompeo, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, zei eerder deze week juist dat de onthullingen van Israël bewijzen dat de deal is ‘gebaseerd op leugens’. President Donald Trump, die al ruim vóór zijn aantreden sceptisch was over het akkoord, sprak vergelijkbare woorden. Naar eigen zeggen had hij ‘al die tijd al 100 procent gelijk’. Op 12 mei moet Trump bekendmaken of hij het akkoord wel of niet blijft steunen. Zo niet, dan worden draconische economische sancties tegen Iran opnieuw van kracht. Formeel bestaat het akkoord dan nog, maar Teheran heeft al aangegeven dat te ‘verscheuren’ als Washington zich terugtrekt. ‘Onze reactie op Amerikaanse terugtrekking zal onplezierig zijn,’ zei minister van Buitenlandse Zaken Mohammad Javad Zarif twee weken terug al.
Iran en Europese Unie niet onder de indruk van onthullingen
Zarif was niet onder de indruk van de Israëlische aantijgingen dat Iran in het geheim verder werkt aan kernwapens. Hij noemde Netanyahu the boy who cries wolf – de jongen die vals alarm slaat – omdat die Iran al veel vaker vals zou hebben beschuldigd. Bovendien toonde de presentatie volgens Zarif niets nieuws. De Europese Unie is het daarmee eens: de bewijzen van Israël zijn ‘niet overtuigend’, vindt hoge buitenlandvertegenwoordiger namens de EU Federica Mogherini. ‘Ik heb van premier Netanyahu geen bewijzen gezien dat Iran de afspraken niet nakomt.’
Frankrijk – dat de deal graag in stand wil houden – vindt juist dat de onthullingen aantonen waarom deze overeenkomst nodig is. Die is volgens woordvoerders van het Elysée gesloten met eventuele Iraanse leugens in het achterhoofd. Dankzij dit akkoord kan het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) de nucleaire activiteiten van Iran nauwlettend in de gaten houden, aldus Parijs. In een verklaring laat het IAEA weten dat het op de hoogte was van een Iraans atoomprogramma tot 2003 en dat het geen bewijs heeft dat Iran na 2009 nog verder heeft gewerkt aan atoomwapens. Over eventuele vervolgstappen wil het agentschap niets kwijt.
Lees ook dit stuk van Afshin Ellian: Iran en IS, door en door moorddadige antisemieten