Erdogan aan Trump: ‘Dwing ons niet andere bondgenoten te zoeken’

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is ontstemd over het besluit van het Witte Huis om de importheffingen op staal en aluminium te verdubbelen. Terwijl de lira, de Turkse nationale munt, toch al in zwaar weer verkeert, verergerde de Amerikaanse president Donald Trump de economische crisis de afgelopen week met sancties en heffingen. Volgens Erdogan past het besluit in een bredere trend van een vijandige Amerikaanse houding jegens Turkije.

In een opiniestuk in de Amerikaanse krant The New York Times somt Erdogan op hoe Turkije zijn NAVO-bondgenoot Amerika de afgelopen decennia te hulp is geschoten. Hij noemt de steun van het Turkse leger aan de Amerikanen tijdens de Korea-oorlog (1950-1953) en tijdens de oorlog in Afghanistan, na de aanslagen van 9/11.

Erdogan hekelt Amerikaanse reactie na coup en steun Koerden in Syrië

Maar in ruil voor die steun heeft Turkije niet op Amerika kunnen rekenen, concludeert Erdogan: ‘De Verenigde Staten hebben de afgelopen jaren herhaaldelijk en consequent nagelaten de zorgen van de Turkse burgers te begrijpen en respecteren.’ Zo hekelt hij de milde reactie van de regering van de vorige president Barack Obama na de coup in Turkije, op 15 juli 2016. Volgens Erdogan is die georkestreerd door de geestelijke Fethullah Gülen, vanuit de Amerikaanse staat Pennsylvania, waar de aartsrivaal van de president verblijft.

‘Het Turkse volk had van de Verenigde Staten verwacht dat die de aanval ondubbelzinnig zouden veroordelen en solidariteit met de Turken zouden uitspreken, maar dat gebeurde niet,’ schrijft Erdogan. In plaats daarvan riepen Amerikaanse diplomaten op tot ‘stabiliteit, vrede en continuïteit in Turkije’. Daarbovenop komt dat het Witte Huis niet bereid is om Gülen uit te leveren.

Ook de Amerikaanse steun aan de Koerdische volkseenheden YPG in de strijd tegen terreurgroep Islamitische Staat in Syrië zit Erdogan dwars. Volgens de Turken is de YPG een verlengstuk van de PKK, die ook in Amerika als terroristische organisatie wordt beschouwd. Turkije bestrijdt de Koerden juist te vuur en te zwaard in het Syrische Afrin.

Amerika wil met dreigende sancties pastoor Brunson vrij krijgen

De Turkse onvrede over het optreden van Washington bereikt tot een hoogtepunt, nadat Trump besloot sancties op te leggen aan twee Turkse ministers Gül en Soylu, die volgens de Verenigde Staten een belangrijke rol speelden in de arrestatie en detentie van de Amerikaanse predikant Andrew Brunson. De sancties die de Verenigde Staten afgelopen week week invoerden, hebben onder meer tot gevolg dat Amerikaanse burgers in de meeste gevallen geen zaken meer mogen doen met de Turkse ministers. Ook worden bezittingen van de bewindslieden bevroren die onder Amerikaanse jurisdictie vallen.

Als klap op de vuurpijl verdubbelde Trump vrijdag de importheffing op staal en aluminium uit Turkije, naar respectievelijk 50 en 20 procent. ‘Onze relatie met Turkije is momenteel niet goed!’ twitterde de Amerikaanse president. En dat terwijl de nationale de lira toch al in een diepe crisis verkeert. Vrijdag bereikte de nationale munt een nieuw dieptepunt toen de munt 13,5 procent aan waarde verloor ten opzichte van de dollar. Na de tweet van Trump daalde de munt nog enkele procenten.

Iran als nieuwe bondgenoot Turkije in strijd tegen Amerika?

In de slotalinea van zijn opiniestuk waarschuwt Erdogan Amerika: ‘Voordat het te laat is, moet Washington de dwaze gedachte opgeven dat onze relatie asymmetrisch kan zijn, en moet het beseffen dat Turkije alternatieven heeft. Als deze trend niet wordt omgekeerd, zullen we op zoek moeten gaan naar nieuwe vrienden en bondgenoten.’

Mogelijk is dat Iran, dat wegens de oorlog in Syrië vooralsnog juist niet als bondgenoot van Turkije te boek staat. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif – die het wegens de Amerikaanse terugtrekking uit het atoomakkoord en de daaropvolgende sancties al maanden aan de stok heeft met Washington – hintte op Twitter in elk geval op een grootschalige alliantie tegen de Verenigde Staten. ‘De VS moet afkomen van zijn verslaving aan sancties en pesten, anders zal de hele wereld – verdergaand dan alleen verbale veroordelingen – ze daartoe dwingen. We stonden eerder aan de zijde van buren, en zullen dat nu weer doen.’

Ook het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken zit niet stil. Een woordvoerder zegt tegen Hürriyet News dat Ankara er niet voor terugdeinst met tegensancties te komen, al geeft het volgens hem de voorkeur aan onderhandelen. ‘Turkije zoekt altijd de weg van de diplomatie, de dialoog, wederzijds begrip en goodwill voor het oplossen van problemen.’

Erdogan sust gemoederen: ‘Zij hebben dollar, wij hebben Allah’

Donderdagavond probeerde Erdogan de Turkse gemoederen te sussen door te wijzen op vermeende hulp van boven: ‘Zij hebben misschien wel de dollar, maar wij hebben ons volk, onze gerechtigheid en onze Allah.’ Zaterdag bezigde hij tijdens een toer door het land opnieuw religieuze retoriek: ‘We buigen alleen voor God.’ Toch roept de president zijn volk ook op hun euro’s en dollars in te ruilen voor lira’s om de nationale munt te versterken.

Erdogans schoonzoon Berat Albayrak – die tot ontzetting van velen werd benoemd tot minister van Financiën – kwam vrijdag al met een nieuw economisch plan om de neergang van de lira te lijf te gaan. Turkije gaat volgens hem een ‘strak fiscaal beleid’ voeren om ‘de balans te herstellen’. ‘Het proces waar Turkije doorheen gaat laat zich niet met logica uitdrukken,’ aldus de omineuze woorden van Albayrak.