Een nieuwe wetswijziging die de Hongaarse regering wil invoeren, kan de opleiding genderstudies aan Hongaarse universiteiten aan banden leggen. Het kabinet onder leiding van Viktor Orbán geeft aan dat afgestudeerden op de arbeidsmarkt weinig baankansen hebben, en dat genderstudies daarom niet ‘economisch rationeel’ is. Maar critici beweren dat de christen-democraten, die samenwerken met Orbáns partij Fidesz, andere motieven hebben voor het verbod.
Deze week hebben het ministerie van Menselijke Hulpbronnen en het ministerie van Justitie twee universiteiten die genderstudies aanbieden 24 uur de tijd gegeven om te reageren op het wetsvoorstel. Het gaat om de Eötvös Loránd University (ELTE), de grootste door de staat gefinancierde universiteit, en de Centraal European University (CEU), die beide zijn gevestigd in de hoofdstad Boedapest. Bij elkaar volgden daar het afgelopen jaar slechts dertien studenten genderstudies.
Ministerie: Werkgevers hebben ‘geen enkele interesse’ in afgestudeerden
Wat is genderstudies?
De studie is voortgekomen uit vakgroepen voor vrouwenstudies, een van oorsprong feministische studierichting waarin onderzoek wordt gedaan naar de positie van vrouwen in de samenleving. De nadruk lag op vrouwenrechten en -emancipatie.
Veel curricula van genderstudies besteden tegenwoordig ook aandacht aan onderwerpen als etniciteit en seksuele diversiteit. In het studiegebied worden verschillen tussen mannen en vrouwen (bijvoorbeeld in gedrag, keuzes op de arbeidsmarkt en het gezinsleven) vaak verklaard vanuit mannelijke dominantie. ‘Man’ en ‘vrouw’ worden er tevens vaak gezien als een sociaal construct, in plaats van biologisch vaststaande categorieën. Critici vinden de studierichting om die redenen ‘onwetenschappelijk’.
Het politiek-economische weekblad HVG schrijft vrijdag dat het amendement dat genderstudies aan banden wil leggen geen nadere uitleg bevat. Later op de dag zei het ministerie van Menselijke Hulpbronnen tegen HVG dat werkgevers ‘geen enkele interesse’ hebben voor afgestudeerden in het vakgebied. ‘De opleiding is niet economisch rationeel, dus kennelijk is die niet bedoeld om studenten nuttige kennis te laten opdoen, maar dient die andere doelen,’ aldus een woordvoerder van het ministerie.
In een ander artikel wijst HVG erop dat de christen-democratische partij KDNP, die een lijstverbinding heeft met de grootste Hongaarse partij Fidesz, in het verleden al vaker kritisch was over de inhoud van het vakgebied genderstudies. Zo schreef de voorzitter van de KDNP-jongerenbeweging in februari 2017 een open brief aan de rector van de ELTE-universiteit, waarin hij de opleiding ‘luxueus, onnodig en destructief’ noemde. Een maand later zei Bence Retvari, de christen-democratische minister van Menselijke Hulpbronnen, in een interview dat genderstudies ‘geen wetenschap is’ en ‘ingaat tegen de menselijke natuur’.
Syp Wynia over de genderzomer van 2017: Hoe meerderheid minderheid werd
De activistische journalistieke website Hungarian Free Press slaat alarm over de naderende afschaffing van de studierichting, Volgens de website past de maatregel in de trend van ‘onliberale democratie‘ waarvan Orbán pleitbezorger is: ‘De meeste sectoren en groepen binnen de Hongaarse maatschappij, van journalisten tot winkeleigenaren tot ngo’s, hebben de gesel van de partijstaat al stevig gevoeld. Nu zijn academici aan de beurt.’
Diploma’s niet langer geldig in Hongarije
Alleen de universiteit ELTE, de enige die genderstudies in het Hongaars aanbiedt, raakt de accreditatie voor de opleiding kwijt omdat die met overheidsgeld wordt gefinancierd. Diploma’s die studenten halen bij de private universiteit CEU, in de volksmond ook wel de Soros-universiteit genoemd, zijn ook in Amerika geldig. De voorgenomen wetswijziging heeft daar geen invloed op, omdat die er alleen voor zorgt dat genderstudies-diploma’s niet langer geldig zijn in Hongarije.
Lees ook dit portret van Viktor Orbán, beschermengel van het christendom
De CEU speelt sowieso een belangrijke rol in de vete tussen Orbán en Soros. In april 2017 opende Orbán ook al de aanval op de door onder anderen Soros gefinancierde universiteit in Boedapest. Via een versnelde procedure werd een wet aangenomen die, volgens de Hongaarse regering, moet zorgen voor academische soevereiniteit. Critici menen dat de maatregel de academische vrijheid juist beperkt. Volgens de nieuwe wet moet de CEU een faculteit openen in New York, anders mag de universiteit geen studenten meer aannemen.