Michael Moore heeft opvallend nieuw doelwit: Democraten

Dat de activistische regisseur Michael Moore (64) Donald Trump verafschuwt, is niks nieuws. Maar in zijn nieuwste, gitzwarte film wordt de Democratische partij net zo goed afgekraakt.

Michael Moore is teleurgesteld in Amerika. Hij voorspelde de overwinning van Trump in 2016, maar niemand wilde naar hem luisteren. Met Fahrenheit 11/9 – een documentaire over de opkomst van Trump en de vraag welke richting Amerika nu op moet – probeert hij alsnog zijn gelijk te halen.

Moore is bepaald niet blij met Trump, maar richt zijn woede vooral op andere groepen. Hij is teleurgesteld in linkse media, die Trump 24/7 aandacht blijven geven. In de kiezers, die het gevaar van Trump niet inzagen. Maar vooral in Democratische politici, die de problemen van gewone Amerikanen negeren en worden aangestuurd door een kleine groep allerrijksten. Ze zijn niets beter dan de Republikeinen, stelt Moore.

Vergiftigd

De problemen in het stadje Flint in zijn thuisstaat Michigan gebruikt hij als voorbeeld voor de staat van het rest van het land. Flint kampt al jaren met drinkwaterproblemen – de grote hoeveelheid lood in het water heeft veel kinderen vergiftigd en leidde zelfs tot doden. De Republikeinse gouverneur kijkt al lange tijd de andere kant op.

Maar als een autofabriek begint te klagen dat het water auto-onderdelen beschadigt, zorgt de overheid vliegensvlug voor een andere waterbron. Let wel, alleen voor die fabriek. Moore – nog steeds een onvervalste showman – vertelt het verhaal vol afschuw. Hij rijdt daarna met een watertanker vol ‘Flint water’ naar het huis van de gouverneur, om diens tuin ermee te besproeien.

Democraten zijn al net zo erg, aldus Moore over zijn eigen partij. Als president Barack Obama in 2016 langskomt in Flint, heeft hij geen oplossingen. In plaats daarvan praat hij het pr-verhaal van de lokale overheid na – er is niks mis met het water – en neemt hij een minislokje uit zijn glas. Bewoners vertellen er terneergeslagen over.

Weinig hoop

Maar als beide partijen in Moores ogen hetzelfde nastreven – meer winst voor een kleine groep mensen – wat is volgens hem dan de oplossing? Is de democratie wel te redden? Moore klaagt eerst nog wat meer: over hoe de Democratische Partij Moores favoriet in 2016, Bernie Sanders, tegenwerkte. En over hoe de partij hetzelfde doet met een reeks vergelijkbare kandidaten voor de tussentijdse verkiezingen in 2018.

Uit die nieuwe groep activistische kandidaten haalt hij wel een sprankje hoop. Hij gaat langs bij de groep scholieren die actie voert tegen wapengeweld, nadat hun school in Florida het doelwit was van een schutter met een machinegeweer. Hij praat met socialistische kandidaten die het goed doen op onverwachte plaatsen, zoals in het Republikeinse West Virginia. En hij vertelt het verhaal van de succesvolle lerarenstakingen van afgelopen jaar – voor Moore bewijs dat Amerikanen samen de macht kunnen terugpakken.

Plank misgeslagen

Natuurlijk is er wel degelijk aandacht voor de president, die deels verkozen werd door de belofte de gevestigde orde te bestrijden. Maar er is geen lof voor Trump. Moore gebruikt graag hyperbolen, waarmee hij zijn publiek enerzijds laat lachen en anderzijds tot actie oproept. Soms werkt dat, maar hij slaat ook meerdere keren de plank flink mis.

Een scène waarin een speech van Adolf Hitler wordt nagesynchroniseerd door de stem van Trump moet wellicht grappig zijn, maar is dat niet. Beelden van concentratiekampen worden vergezeld door audio van huilende kindmigranten aan de Amerikaanse grens. Maar zelfs voor het keurige, linkse filmpubliek in Washington is Trump nog geen Hitler.

Uiteindelijk is Fahrenheit 11/9 een aaneenschakeling van verhalen waardoor van Amerika een dystopisch geheel wordt gemaakt. Die verhalen gaan over echte problemen – de rol van geld in de politiek, het feit dat weinig Amerikanen gaan stemmen, wapengeweld – maar er zit niet altijd een duidelijke lijn in.

Er is één constante: Trump is steeds de vijand, al lijkt Moore niet precies te weten waarom. Hij wordt in de ene scène afgeschilderd als een potentiële dictator, in de ander als marionet van geldbeluste Republikeinen.

Dat is jammer. Progressieve kijkers zullen Moores verbale aanvallen omarmen, maar Trump-kiezers blijven juist daarom ver verwijderd van bioscopen waar de film draait. Ondanks dat ze het met een groot deel van de film eens zullen zijn. Zo wordt Moores idee van ‘meer macht voor het volk’ bij voorbaat enorm beperkt.