Iran na raketvuur in Syrië: ‘Klaar om Israël te vernietigen’

Nadat afgelopen zondag 20 januari nieuw raketvuur tussen Iraanse troepen in Syrië en Israël losbarstte, bezweert Teheran voor de zoveelste keer de Joodse staat te zullen vernietigen. Vier vragen en antwoorden over de strijd tussen Israël en Iran in Syrië, waarbij ook Amerika en Rusland belang hebben.

 Wat gebeurde er dit weekeinde?

De situatie escaleerde volgens het Israëlische leger IDF toen de Quds-divisie, een internationale militaire tak van de Iraanse Revolutionaire Garde, zondag een raket op de Golanhoogten in het noordoosten van Israël schoot (zie onderstaande tweet). Het Israëlische verdedigingssysteem Iron Dome onderschepte de raket, die was gericht op een populair skigebied op de berg Hermon. Eerder op de dag had de luchtmacht van de IDF nog bombardementen uitgevoerd op wapenopslagplaatsen nabij Damascus. Dat is opmerkelijk, aangezien dat meestal ’s nachts gebeurt.

Als reactie op de onderschepte Iraanse raket op de Hermon, schoot Israël zondag diverse raketten af op Iraanse doelen in Syrië, waaronder wapendepots, een militaire zone op de luchthaven van de Syrische hoofdstad Damascus en een Iraans militair trainingskamp. Ook afgelopen nacht volgden meerdere raketten.

Volgens het Syrische staatspersbureau SANA werden de meeste raketten onderschept, maar desondanks werden volgens het Russische persbureau Interfax zeker vier militairen gedood en raakten er zes gewond. Andere bronnen uit het Midden-Oosten, waaronder het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten, maken melding van van elf doden. Die bron meldt ook dat doelen van de Libanese terreurgroep Hezbollah zijn getroffen.

Hoe reageren de betrokken landen?

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu reageerde maandagochtend op de beschietingen. ‘Iedereen die ons dreigt te vernietigen, zal daarvan de consequenties dragen,’ zei Netanyahu terwijl hij de opening van een nieuw vliegveld nabij de zuidelijke badplaats Eilat bijwoonde. ‘We opereren tegen zowel Iran als de Syrische troepen, die medeplichtig zijn aan de Iraanse agressie.’

De IDF benadrukte eveneens dat niet alleen Iran, maar ook de regering van Syrië verantwoordelijk is voor de aanval: ‘We houden de Syrische leiders  verantwoordelijk voor alles wat gebeurt vanuit Syrië en waarschuwen ze als ze Israël onder vuur nemen of anderen toestemming geven om dat vanaf hun grondgebied te doen.’ Volgens een legerwoordvoerder werd de Iraanse aanval vanuit Damascus gedaan vanaf een plek waarover zou zijn beloofd dat de Iraniërs er waren vertrokken.

Dat Teheran niet van plan is om de Joodse staat met rust te laten, blijkt uit een reactie van de Iraanse revolutionaire Garde, zich maandagochtend uitsprak over de militaire escalatie. ‘We zijn klaar voor de beslissende oorlog die tot de verdwijning van Israël zal leiden,’ aldus generaal Aziz Nasirzadeh. ‘Onze gewapende krachten zijn voorbereid op de dag dat Israël zal worden vernietigd.’

Het is bepaald niet de eerste keer dat Teheran oorlogszuchtige taal jegens de Joodse staat bezigt. Zo noemde de hoogste leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei, Israël afgelopen zomer nog een ‘kwaadaardig kankergezwel’. In februari dreigde een adviseur van Khamenei nog om de Israëlische stad Tel Aviv met de grond gelijk te maken.

Syrië houdt zich op de vlakte over de Iraanse aanwezigheid, en meldt niets over het aantal doden en gewonden dat onder de eigen militairen is gevallen. Wel schrijft het staatspersbureau SANA dat de luchtmacht ‘de meeste vijandige raketten heeft onderschept en heeft neergehaald voordat ze hun doelen raakten, terwijl ze doorgaan met hun heroïsche respons op de agressie’.

Welke geopolitieke motieven spelen er?

De militaire escalatie is ook voor de internationale grootmachten van groot belang. Twee weken geleden zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo dat Amerika van zins is om iedere Iraanse soldaat ‘tot de laatste laars’ uit Syrië te verwijderen. De Verenigde Staten hekelen de ‘proxy-oorlogen’ die Iran in onder meer Libanon, Syrië en Jemen voert om zijn invloedssfeer in het Midden-Oosten uit te breiden.

‘We zullen onze campagne om Irans kwaadaardige invloed en acties in de regio en de wereld te stoppen niet verminderen,’ aldus Pompeo in een toespraak in Caïro. Daar benadrukte hij dat het Midden-Oostenbeleid van president Donald Trump een radicale koerswijziging is ten opzichte van dat diens voorganger Barack Obama, die tien jaar geleden een ‘historische’ speech over een nieuw Amerikaans buitenlandbeleid hield in de Egyptische hoofdstad. Een van de onderdelen daarvan was een vriendelijker houding ten opzichte van Iran. Dat is door de regering-Trump teruggedraaid met de terugtrekking uit het atoomakkoord en de draconische sancties tegen Iran.

Aan de andere kant staat Rusland, dat invloed wil houden in de regio en in de Syrische burgeroorlog een bondgenoot is van Iran en president Bashar al-Assad van Syrië. Toch willen de Russen ook Amerika en Israël te vriend houden, wat Rusland in een lastige positie brengt. Rusland probeert te bemiddelen in het hoogoplopende conflict, waarbij het zowel Amerika en Israël enerzijds als Iran en Syrië anderzijds concessies wil laten doen.

Zo meldt de Israëlische krant The Jerusalem Post dat zaterdag nog Russische militairen op bezoek waren in Israël, waar ze met de IDF spraken over het verbeteren van de wederzijdse banden. Die verslechterden in september nadat de Syrische luchtmacht per ongeluk een Russisch militair vliegtuig neerhaalde bij de Syrische stad Latakia, waarvan Moskou Israël de schuld gaf: de IDF zou het vliegtuig hebben gebruikt als schild.

Rusland riep de Israëlische ambassadeur ter verantwoording, waarna de Russische president Vladimir Poetin met Netanyahu in gesprek ging over het voorkomen van militaire incidenten boven Syrië. In juli zou Israël nog een aanbod uit Moskou hebben afgeslagen om de Iraanse troepen in Syrië op minstens 100 kilometer van de Israëlische noordgrens te houden. Net als Amerika wil Israël dat alle Iraanse troepen uit zijn buurland vertrekken.

Wat speelde er recent nog meer in de regio?

De afgelopen maand was Israël in het noorden, aan de grens met Libanon, druk met het ontmantelen van tunnels die door Hezbollah zijn gegraven. Begin december ontdekte de IDF de zogenoemde terreurtunnels‘, waar de sji’itische terreurorganisatie strijders en wapens doorheen zou willen vervoeren om aanslagen te plegen in de Noord-Israëlische regio Galilea.

Vorige week meldde een legerwoordvoerder dat Israël is gestopt met het zoeken naar de smokkeltunnels, die jarenlang in het geheim zijn gegraven. Er zouden zes tunnels zijn gevonden en vernietigd. Ook Hezbollah krijgt financiële en militaire steun van Teheran.

Intussen blijft Iran werken aan een zogenoemde landbrug via buurland Irak en Syrië naar Libanon, zodat de Islamitische Republiek vrijuit wapens kan vervoeren naar de grensgebieden met aartsvijand Israël. Datzelfde doet Teheran ook al door de lucht: de voorbije maanden vlogen diverse keren Iraanse vliegtuigen naar Damascus en de Libanese hoofdstad Beirut om geavanceerde wapensystemen af te leveren. Ondanks de terugtrekking van troepen uit Syrië, probeert Amerika de steun aan terreurgroepen een halt toe te roepen, vooral door de economische sancties te intensiveren.