Omstreden verkiezingsuitslag in Congo zorgt voor onrust

In de Democratische Republiek Congo is het onrustig na de onverwachte verkiezingsoverwinning van Felix Tshisekedi. Hij werd gisteren door het kiescollege tot winnaar van de presidentsverkiezingen uitgeroepen. België en Frankrijk stellen vragen bij dat besluit. Vier vragen en antwoorden over de verkiezingsuitslag in Congo.

Hoe zijn de verkiezingen verlopen?

De verkiezingen van 30 december zouden de eerste democratische wisseling van de wacht brengen in Congo. Bij de verkiezingen zou sowieso een nieuwe president worden gekozen. De huidige president Joseph Kabila was niet meer verkiesbaar omdat hij al het maximum aantal termijnen als president had gediend. Kabila schoof Emmanuel Shadary naar voren als persoonlijk favoriet.

Om te voorkomen dat Shadary zou winnen en Kabila zijn invloed zou behouden, maakten de oppositiepartijen afspraken. Zij zouden zich aanvankelijk verenigen achter een kandidaat. Maar dat verbond werd verbroken nadat Tshisekedi besloot om toch zelf verkiesbaar te zijn. Volgens hem wilde zijn kiezers graag op hemzelf kunnen stemmen.

Dat Tshisekedi is uitgeroepen tot winnaar, wekt verbazing in het land. Hij stond in de peilingen vaak op de tweede plaats achter de populaire Martin Fayulu.

Het kiescollege dat de voorlopige uitslag heeft vastgesteld, meent dat Tshisekedi
7 miljoen stemmen heeft gekregen, Fayulu kreeg er 6,4 miljoen. In verschillende steden waren er protesten tegen de uitslag.

Volgens de Katholieke Kerk, die veertigduizend waarnemers naar stembureau’s had gestuurd, komt die uitslag niet overeen met de eigen waarnemingen.

Hoe gaat het nu verder?

 Het vermoeden is dat de winnaar Tshisekedi het met de huidig president Kabila op een akkoordje heeft gegooid. In een reactie na de verkiezingsuitslag zei Tshisekedi al dat Kabila ‘een partner zou blijven tijdens de democratische veranderingen in het land’.

 De uitslag is voorlopig vastgesteld door het kiescollege. Voor 15 januari moet ook het Congolese hooggerechtshof er mee akkoord gaan. Als dat gebeurt, kan Thisekedi op 18 januari worden ingezworen als president.

Fayulu weigert voorlopig om zich bij de uitslag neer te leggen. Hij spreekt over een ‘verkiezingscoupe’ die zou zijn gepleegd door Tshisekedi en zittend president Kabila. Of er nog iets aan de uitslag gaat veranderen, is onduidelijk. Fayulu kondigde al aan de verkiezingsuitslag in de rechtbank aan te vechten.

Wie is Felix Tshisekedi?

Tshisekedi komt uit een politieke familie. Zijn vader was bij de vorige verkiezingen in 2011 ook al kandidaat voor het presidentschap en voerde 35 jaar lang een belangrijke oppositiepartij aan in Congo. Hij overleed in 2017, waarna zijn zoon met weinig politieke ervaring het stokje over nam.

De 55-jarige Tshisekedi ging in 2008 aan de slag bij de politieke partij van zijn vader. Hij behartigde de externe relaties van de partij. In 2011 werd Tshisekedi verkozen als parlementariër, maar hij weigerde plaats te nemen in het parlement omdat hij het oneens was met het verlies van zijn vader in de presidentiële verkiezing. Politieke ervaring heeft de aankomend president niet.

Hoe reageren westerse landen?

De Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Yves Le Drian heeft gevraagd om ‘duidelijkheid’ over de omstreden verkiezingen die ‘het tegenovergestelde zijn van wat er werd verwacht.’ Ook oud-kolonisator België heeft gereageerd op de onverwachte uitslag. Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders wacht de reactie van de bevolking af. Hij stelt dat ‘de verkiezingsuitslag enkel geloofwaardig is als de Congolezen die zelf als geloofwaardig beoordelen.’

België heeft er bij de Verenigde Naties (VN) op aangedrongen om het onderwerp te bespreken. Waarschijnlijk gebeurd dat vandaag nog in de Veiligheidsraad. Secretaris-generaal van de VN Antonio Guterres heeft demonstranten opgeroepen om geen geweld te gebruiken.