Nieuw conflict Amerika en Turkije dreigt over Koerden

Hoewel de terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Syrië is begonnen, betekent dat niet dat president Donald Trump zich niet meer met de regio bemoeit. Met een stevig dreigement verzoekt hij Turkije om de Koerden met rust te laten, maar Ankara lijkt daar weinig boodschap aan te hebben. Zo lopen de spanningen tussen de twee NAVO-partners net als afgelopen zomer hoog op.

Trump dreigt Turkije ‘economisch te verwoesten’

‘We zullen Turkije economisch verwoesten als ze de Koerden aanvallen,’ twitterde Trump zondagavond terwijl hij het begin van de terugtrekking van zijn troepen uit Syrië aankondigde. Hij bezwoer dat het Amerikaanse leger de overgebleven gebieden van het door terreurgroep Islamitische Staat (IS) gestichte ‘kalifaat’ wel ‘hard, en van alle kanten’ zal blijven treffen. Ook pleitte Trump voor een bufferzone tussen het Turkse leger en de Koerdische milities.

Een maand geleden, toen Trump het terughalen van de Amerikaanse militairen publiek maakte, vreesden veel westerse landen die actief zijn in Syrië dat het besluit de weg zou vrijmaken voor een afslachting van de Koerden – een van de belangrijkste bondgenoten van de westerse coalitie tegen IS – door het leger van Turkije. ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers wilde dat de Europese Unie (EU) druk zou uitoefenen op de Turken om dat te voorkomen, en riep zelfs – tevergeefs – op om Nederlandse militairen naar Syrië te sturen om de Koerden te beschermen.

Met het dreigement van Trump hoopt Amerika te garanderen dat Turkije de Koerden, anders dan vorig jaar in Afrin, met rust zal laten. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu zei maandag echter dat hij niet onder de indruk is. ‘We hebben herhaaldelijk gezegd dat we nooit bang zijn van dreigementen. Turkije economisch bedreigen, brengt je nergens.’

Turkije: we vechten tegen terroristen, niet tegen Koerden

Kort nadat Trump zijn tweet had verstuurd, reageerde een woordvoerder van president Recep Tayyip Erdogan via het Turkse staatspersbureau Anadolu. ‘Het is een fatale fout om de Syrische Koerden gelijk te stellen aan de PKK, die op de Amerikaanse terreurlijst staat, en zijn Syrische tak PYD/YPG.’ Tot onvrede van Turkije voorzien de Amerikanen en de andere coalitielanden de YPG van wapens en luchtsteun in de strijd tegen IS. Ankara vreest een Koerdische staat aan zijn zuidgrens.

Terwijl Turkije naar eigen zeggen alleen vecht tegen Koerdische terroristen, bestrijden de Verenigde Staten die lezing. Een jaar geleden meldden diverse bronnen al dat het Turkse leger tijdens het optreden in Afrin lukraak bombardeerde, ook op plaatsen waar geen Koerdische soldaat was te bekennen. In februari 2018 alleen al vielen volgens Human Rights Watch meer dan honderd burgerdoden. Turkse (staats)media hebben echter consequent gemeld dat alleen terroristen waren ‘geneutraliseerd’, en dat de operatie succesvol was verlopen.

Zondag zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, die de afgelopen week door het Midden-Oosten reisde om te spreken met bondgenoten als Saudi-Arabië, dat het vertrek van de Amerikaanse troepen uit Syrië goed is voor zowel Turkije als de Koerden: ‘Wij erkennen het recht van het Turkse volk om zijn land te verdedigen tegen terroristen, maar we weten ook dat degenen die al die tijd naast ons hebben gevochten, het verdienen om te worden beschermd.’

Bolton stelde Turken voorwaarde, Erdogan woedend

Erdogan verklaarde vorige week in een opiniestuk in de Amerikaanse krant The New York Times getiteld ‘Trump heeft gelijk over Syrië. Turkije kan de klus klaren‘ dat hij blij is met de beslissing om de Amerikaanse troepen terug te halen. De Turkse president vindt dat Turkije het voortouw moet nemen bij het ‘stabiliseren’ van de Koerdische gebieden in Noord-Syrië. Ook herhaalde hij dat Turkije de YPG ziet als terreurorganisatie, en dat die geen deel mag uitmaken van de ‘stabiliseringsmacht’ die Ankara voor de regio voor ogen heeft.

Trumps buitenlandadviseur John Bolton vertrouwt er echter niet op dat  Turkije het beste met de Koerden voorheeft. Hij zei vorige week in gesprek met een Turkse collega dat de Amerikanen alleen uit Syrië vertrekken op voorwaarde dat de Turken de veiligheid van de Koerden garanderen. Daarop ontstak Erdogan in woede: hij noemde de voorwaarde die Bolton stelde ‘een grote fout’ en weigerde de buitenlandadviseur te ontmoeten.

Amerika stelde al eerder zware sancties in

Pompeo zei maandag in Saudi-Arabië dat hij niet zeker weet waar Trump op doelt met zijn dreigement om de Turkse economie te verwoesten. ‘Dat moet je hem zelf vragen,’ antwoordde hij op vragen van journalisten. ‘We hebben op veel plaatsen economische sancties ingesteld. Ik neem aan dat hij het heeft over dat soort maatregelen,’ zei Pompeo, die sinds Trumps uitspraak nog niet met Ankara heeft gesproken.

Turkije heeft afgelopen zomer al ervaren dat de Amerikaanse dreigementen niet loos zijn. Uit onvrede over de gevangenschap van de Amerikaanse predikant Andrew Brunson, die was gearresteerd op verdenking van banden met de Turkse geestelijke Fethullah Gülen, kondigde Trump in augustus hoge importheffingen op Turks staal en aluminium (respectievelijk 50 en 20 procent) aan. Daarop zakte de Turkse nationale munt de lira naar een dieptepunt.

Hoewel Turkije niet onmiddellijk zwichtte, kwam Brunson in oktober toch vrij. Volgens Trump een gevolg van de grote (economische) druk vanuit het Witte Huis, maar volgens Ankara was daar geen sprake van. ‘Wij willen hem eraan helpen herinneren dat Turkije een democratisch land is en een rechtsstaat,’ zei een woordvoerder van Erdogan in oktober.

Het is de vraag of de Turken bereid zijn opnieuw zware economische sancties vanuit de Verenigde Staten te riskeren. Kort na de tweet van Trump dook de lira direct met 0,9 procent naar beneden.