Nieuw migratiepact Macron en Merkel moet beleid Salvini terugdraaien

De ministers van Binnenlandse Zaken van Frankrijk, Duitsland en Italië hopen maandag overeenstemming te bereiken over nieuw migratiebeleid tijdens een minitop op Malta. Speerpunt is de ‘vrijwillige’ verdeling van bootmigranten die vanuit Afrika naar Europa komen. Door radicaal te breken met het strenge maar succesvolle beleid van Matteo Salvini hopen Berlijn en Parijs dat eindelijk ‘Europese solidariteit’ ontstaat.

Maandag spreken de ministers van Binnenlandse Zaken van Frankrijk, Duitsland, Italië en Malta met elkaar in de Maltese stad Victoria, waarbij ook de minister van Binnenlandse Zaken van Finland (tot januari EU-voorzitter) en Europees Commissaris voor Migratie Dimitris Avramopoulos aanwezig zijn. Naar verwachting ondertekenen ze daar een verklaring die tijdens een EU-top op 29 oktober in Luxemburg wordt uitgewerkt.

Frankrijk en Duitsland zagen kans schoon na val regering met Salvini

Het plan komt uit de koker van Frankrijk en Duitsland, die hun kans schoon zagen na de val van de Italiaanse regering, vorige maand. Onder aanvoering van vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini sloot het land de havens voor schepen van non-gouvernementele organisaties (ngo’s) die migranten op zee oppikten. Daardoor daalde het aantal illegale migranten dat vanuit Noord-Afrika de Middellandse Zee overstak fors.

Na de afname die het gevolg was van de sluiting van de havens, vorige zomer, was veel te doen om ngo-schepen als de Sea-Watch 3, Open Arms en Lifeline, die door de Italianen niet meer werden toegelaten en dus wekenlang vol migranten aan boord ronddobberden. Diverse keren werd uiteindelijk ‘ad hoc’ besloten de migranten te verdelen over landen die daartoe bereid waren.

Italië laat weer ngo-schepen toe, ook Malta schiet te hulp

Onder het tweede kabinet-Conte, waarin de Vijfsterrenbeweging (M5S) niet langer samenwerkt met Salvini’s partij Lega, maar met de sociaal-democratische Democratische Partij (PD), heeft Italië de havens weer geopend. Zo besloot Rome vorige week het schip Ocean Viking van de ngo’s SOS Méditerranée en Artsen Zonder Grenzen met 82 migranten aan boord toe te laten.

Kort daarna, op dinsdag, schoot Malta te hulp door 90 migranten op te nemen die door de Italiaanse kustwacht waren opgepikt van een zinkende boot voor de kust van Libië. In eerste instantie had de eilandstaat in de Middellandse Zee dat geweigerd, omdat de Maltese regering van mening was dat het schip naar de dichtstbijzijnde haven – het Italiaanse eiland Lampedusa – had moeten varen.

Om dergelijke situaties in de toekomst te voorkomen, heeft de Franse president Emmanuel Macron het voortouw genomen voor een overleg over een nieuw immigratiebeleid voor de Europese Unie (EU). ‘Ik ben ervan overtuigd dat we een automatisch Europees mechanisme nodig hebben om migranten op te nemen, waardoor Italië en Malta weten dat migranten, voordat ze arriveren, zullen worden opgenomen,’ zei Macron afgelopen week tijdens een bezoek aan Rome.

Macron en Conte eensgezind: tijd om migratie structureel te regelen

Daarmee was de Italiaanse premier Giuseppe Conte het eens: ‘Het is essentieel dat de EU een stap zet in de richting van structureel management in plaats van crisismanagement wat betreft migratiestromen.’ Omdat de eurosceptische Salvini niet langer deel uitmaakt van de Italiaanse regering, staan Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel weer open voor samenwerking met Italië. De Lega-minister was door zijn harde retoriek over de ngo’s en hun schepen steeds meer persona non grata geworden in Parijs en Berlijn.

De Franse minister van Binnenlandse Zaken Christophe Castaner en zijn Duitse collega Horst Seehofer hebben aangeboden dat hun landen de helft – elk een kwart – van het totale aantal migranten zullen opnemen. 10 procent van de asielzoekers blijft in Italië, de overige 40 procent zou dan over de rest van Europa moeten worden verdeeld. In een uitgelekt ontwerpvoorstel in handen van nieuwssite Politico staat dat de drie landen hopen op meer EU-lidstaten die zich ‘op vrijwillige basis’ willen committeren aan afspraken om migranten te verdelen. ‘Als we twaalf landen bereiken, wordt het een succes,’ zegt een anonieme diplomaat tegen de nieuwswebsite. Nederland heeft zich vooralsnog niet gemeld.

Zowel Castaner als Seehofer hebben benadrukt dat de nieuwe aanpak ruimhartig moet zijn ten opzichte van ‘echte’ vluchtelingen uit oorlogslanden als Syrië en Afghanistan. Economische migranten uit overwegend West-Afrikaanse landen moeten volgens hen juist veel sneller terugkeren naar het land van herkomst dan nu het geval is. Als dat niet gebeurt, aldus Seehofer tegenover de Duitse zender ZDF, zal de steun onder Duitse en andere Europese burgers snel afbrokkelen.

Lega wantrouwend: Italië niet opnieuw vluchtelingenkamp Europa

De voormalige regeringspartij Lega, die eigenhandig de koers van het EU-migratiebeleid wist te veranderen, vertrouwt er niet op dat het op handen zijnde akkoord met Frankrijk en Duitsland voordelig uitpakt voor Italië: ‘We willen niet dat ons land opnieuw Europa’s vluchtelingenkamp wordt,’ zegt Susanna Ceccardi, europarlementariër van de rechts-nationalistische partij die tijdens de Europese Parlementsverkiezingen van mei overweldigend won.

‘Het is in het verleden vaker gebeurd dat landen hun afspraken met Italië niet nakwamen,’ vervolgt Ceccardi. Zij wijst erop dat het aantal migranten vanuit Libië en Tunesië sinds het aantreden van de nieuwe regering weer fors is toegenomen. En dat terwijl dat aantal sinds halverwege 2018 juist sterk afnam: dit jaar maakten volgens de Britse krant The Telegraph in totaal 6.500 migranten de oversteek, tegenover 21.000 in dezelfde periode vorig jaar en 103.000 in dezelfde periode in 2017.