Catalaanse en nationale politici in Spanje staan recht tegenover elkaar na een week van rellen in de deelstaat Catalonië. Die volgden op de veroordeling van negen Catalaanse separatistenleiders voor opruiing en burgerlijke ongehoorzaamheid vorige week maandag. Vier vragen en antwoorden.
Waar zijn de negen voor veroordeeld?
De negen speelden een prominente rol bij het onafhankelijkheidsreferendum in 2017. Voormalig vicepresident Oriol Junqueras kreeg met dertien jaar cel de zwaarste straf. Acht anderen gaan negen tot twaalf jaar achter de tralies. De Catalaanse politici en activisten werden berecht voor opruiing, de demonstraties die zij organiseerden, het houden van een verboden verklaard onafhankelijkheidsreferendum (92 procent stemde voor afscheiding), en het uitroepen van de onafhankelijkheid van de deelstaat.
Lees ook over dit onderwerp: Het martelaarschap van de vervolgde Catalaanse leiders
In een reactie op de veroordeling gingen duizenden Catalanen woedend de straat op, wat leidde tot rellen bij het vliegveld van Barcelona. De Catalaanse president Quim Torra sprak van ‘een belediging voor de democratie’. Voor veel Catalanen zijn de gekozen politici, die alleen maar de wil van het volk hebben uitgevoerd, onterecht veroordeeld.
De Spaanse premier Pedro Sanchez toonde weinig mededogen met de veroordeelden. Volgens hem moeten de straffen gewoon worden uitgevoerd.
Nobody is above the law. In a democracy, nobody is subject to trial for his or her ideas or politics but, rather, for criminal conduct as provided by the law. In Spain, there are no political prisoners but rather some politicians in prison for violating our democratic laws.
— Pedro Sánchez (@sanchezcastejon) October 14, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Waar is Carles Puigedemont?
Een van de grote hoofdrolspelers in de Catalaanse onafhankelijkheidsstrijd was geen onderdeel van de berechting. Carles Puigdemont was president van Catalonië in 2017.
Na het referendum riep het Catalaanse parlement de onafhankelijkheid uit. Op datzelfde moment werden Puigdemont en zijn regering uit het ambt gezet door ex-premier Mariano Rajoy.
Daarop besloot Puigdemont te vluchten naar België, waar hij sindsdien verblijft. Spanje beschouwt hem als voortvluchtige en deed meerdere verzoeken om zijn uitlevering.
Die liepen steeds op niets uit, maar vorige week volgde een nieuw verzoek. Daarop besloot Puigdemont zich afgelopen vrijdag aan te geven bij Belgische autoriteiten. Voorlopig verblijft hij nog op vrije voeten in België.
Wat gebeurde na de veroordeling?
Woedende Catalanen legden tot en met vrijdag het openbare leven in de miljoenenstad plat door protesten.
Het hoogtepunt was vrijdag; zeker een half miljoen mensen gingen de straat op en liepen met Catalaanse vlaggen over snelwegen richting Barcelona. Ook in Tarragona, Lleida und Girona waren betogingen.
Overdag verliepen de protesten gemoedelijk en zonder noemenswaardige incidenten. Aan het begin van de avond sloeg de sfeer om en botsten honderden gemaskeerde betogers in het centrum van Barcelona met de oproerpolitie. Zeker 152 Catalanen raakten gewond, onder wie ook agenten en journalisten. De demonstranten gooiden stenen en blikjes en staken vuilnisbakken in brand. In de rest van de deelstaat raakten nog eens 30 mensen gewond.
Lees ook: Catalonië onafhankelijk, kan dat wel?
De politie gebruikte traangas, rookgranaten en schuimrubber kogels om de menigte uiteen te drijven. Ook werd een waterkanon ingezet, waarmee vooral de vele brandjes werden geblust. Op tv waren beelden te zien van een politieman die bewusteloos door zijn collega’s werd weggedragen.
De politie pakte 51 mensen op. Volgens een woordvoerder van de Catalaanse politiedienst Mossos waren hieronder ook Britten, Marokkanen en Roemenen. Volgens het AD zouden er ook twee Nederlanders onder de arrestanten zijn.
Zondag lieten honderden tegenstanders van Catalaanse afscheiding van zich horen en demonstreerden zij bij het gebouw van het regiobestuur. Ze zwaaiden met Spaanse en Catalaanse vlaggen en riepen: ‘Ik ben Spaans.’ De bijeenkomst was georganiseerd door Alberto Rivera, de leider van de politieke partij Ciudadanos die zich tegen afscheiding van Spanje verzet.
Rivera zei tegen de demonstranten dat de Spaanse regering te weinig doet om de onrust te bedwingen die maandag uitbarstte. ‘Mensen kunnen hun kinderen niet naar school brengen en kunnen hun winkels niet opendoen,’ zei Rivera die zelf uit Barcelona komt. ‘We hebben een regering nodig die de zwakkeren beschermt.’
In totaal raakten de afgelopen week zeshonderd demonstranten gewond en 288 agenten. Er werden bijna tweehonderd mensen gearresteerd. Bij de ongeregeldheden is voor 2,5 miljoen euro aan schade aangericht.
Hoe nu verder?
Vanwege de onrust zijn politiekorpsen uit heel Spanje naar Barcelona gestuurd. Veel winkels zijn dicht, evenals de beroemdste toeristische trekpleister, de Sagrada Familia. Het openbaar vervoer ligt plat. Op het vliegveld van Barcelona, in het nabijgelegen El Prat de Llobregat, zijn vrijdag bijna zestig vluchten afgeblazen.
Lees ook: De Catalaanse president Torra wil dat de Spaanse premier Pedro Sánchez in gesprek gaat met vertegenwoordigers van de onafhankelijkheidsbeweging. Torra is hier zelf ook lid van. Sánchez eist dat Torra eerst het geweld van de afgelopen week veroordeelt en ook luistert naar Catalanen die tegen afscheiding zijn. Sanchez bezocht vandaag een ziekenhuis waar gewonde agenten lagen.
Op 10 november moet Spanje voor de vierde keer in vier jaar tijd naar de stembus. De zware straffen en de vraag of de separatisten amnestie moeten krijgen zullen tijdens de campagne belangrijke thema’s worden.
Catalonië telt 7,5 miljoen inwoners. Volgens een peiling uit juli is 48,3 procent tegen afscheiding van Spanje en 44 procent voor.