Brexit-akkoord EU-Johnson: Lagerhuis beslist zaterdag

Het uittredingsakkoord dat Boris Johnson met de 27 andere regeringsleiders van de EU-landen heeft gesloten, verschilt niet veel van dat van Theresa May. Zaterdag wacht de grande finale: dan bepaalt het Britse Lagerhuis.

De regeringsleiders van de EU-landen hebben donderdag in Brussel een uittredingsakkoord gesloten met premier Boris Johnson van het Verenigd Koninkrijk over Brexit. Het akkoord is nagenoeg hetzelfde als Johnsons voorganger Theresa May met de EU had gesloten. Dat akkoord werd evenwel driemaal door het Britse Lagerhuis weggestemd. Zaterdag stemt het Lagerhuis over het akkoord dat Johnson sloot. Of daarvoor een meerderheid is, is onduidelijk. Wel geldt: vóór het referendum werd gehouden, wilde May in de EU blijven, Johnson niet. Daarmee zal het akkoord dat zaterdag ter stemming voorligt door Brexiteers mogelijk meer worden vertrouwd dan dat van remainer May.

Het is ruim drie jaar geleden dat 72 procent van de Britse en Noord-Ierse burgers naar de stembus trokken. 51,9 procent stemde voor het verlaten van de EU. Met overgrote meerderheid riep het Britse Lagerhuis artikel 50 aan om uit te treden. Daarop ging de klok tikken en moest het Verenigd Koninkrijk binnen twee jaar de EU hebben verlaten.

Dat is tot op de dag van vandaag niet gelukt. Zowel het Verenigd Koninkrijk als de 27 overblijvende EU-landen willen namelijk een akkoord om nauw aan elkaar gelieerd te blijven. Maar, zoals gezegd, de akkoorden die May uitonderhandelde, sneuvelden tot drie maal toe in het Lagerhuis. Daarop trad zij in juni af. Sindsdien probeerde haar opvolger Johnson een nieuw akkoord uit te onderhandelen in de hoop een meerderheid in het Lagerhuis te overtuigen zijn akkoord wél te steunen.

Welk akkoord er komt, maakt veel Britten en Noord-Ieren niet meer uit

De verschillen tussen Johnsons en May’s akkoord zijn minimaal. Johnson weet dat als hij het akkoord door het Lagerhuis krijgt, hij dé man is die het splijtende Brexitdebat in het Verenigd Koninkrijk kan begraven. Het maak veel Britten en Noord-Ieren niet meer uit wat voor akkoord er komt, als er maar een akkoord komt. Johnson hoopt daarna nieuwe verkiezingen, die dit jaar worden verwacht, ruim te winnen tegen de communistische Labour-leider Jeremy Corbyn – ook een Brexiteer overigens.

Lees verder onder de tweet

Belangrijkste verschil tussen Johnsons en May’s akkoord betreft de positie van Noord-Ierland en de reikwijdte van het Europees Hof van Justitie. Onder de Goede Vrijdag-akkoorden die een einde maakte aan geweld tussen protestantse unionisten en katholieke republikeinen is overeengekomen dat de grens tussen Noord-Ierland en Ierland open gaat en blijft. Door Brexit zou dat onmogelijk worden, want Noord-Ierland als deel van het Verenigd Koninkrijk en Ierland als EU-lid zouden een grens moeten krijgen om producten te controleren die op de EU-interne markt worden gebracht.

Hete aardappel doorgeschoven naar Noord-Iers parlement

Onder het akkoord van May zou het Verenigd Koninkrijk in de EU-interne markt blijven tot een regeling voor Noord-Ierland was bedacht waarbij de grens open zou blijven én controles zouden plaatsvinden. De EU zou een veto krijgen en het Europees Hof de scheidsrechter zijn. Het Verenigd Koninkrijk zou zo voor eeuwig vast kunnen komen te zitten door EU-veto’s en uitspraken van het Hof.

Onder Johnsons akkoord eindigt de jurisdictie van het Hof van Justitie over Groot-Brittannië (Engeland, Schotland en Wales). Ook gaan die drie uit de EU-markt. Terwijl het Hof de jurisdictie houdt over Noord-Ierland, want dat blijft in de EU-markt. Noord-Ierland blijft wél bij het Verenigd Koninkrijk maar het Noord-Ierse parlement mag zelf elke vier jaar en later elke acht jaar beslissen of het met een been in de EU wil blijven. De protestantse unionistische partij DUP in het Lagerhuis in Londen is tegen dit akkoord. Deze partij steunde de regering-Johnson.

Tot op zekere hoogte is de hete aardappel zo doorgeschoven naar het Noord-Ierse parlement. De EU wilde deze truc twee jaar geleden al, maar May wees dat toen af. Mede onder druk van Brexiteers onder wie Johnson want zij vonden dat het Verenigd Koninkrijk op die wijze zou worden gesplitst.

Johnson en Juncker willen druk zetten op Lagerhuis om in te stemmen

Johnson wil graag dat de 27 andere regeringsleiders uitspreken dat het of zijn akkoord is, of een zogenoemde harde Brexit zonder akkoord. Hij wil zo druk op de Lagerhuisleden zetten om in te stemmen. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker speelde dat spel al graag mee, en zei grijnzend naast Johnson: ‘Er komt geen verder uitstel.’ Juncker gaat daar evenwel niet over, de regeringsleiders wél.

Lees verder onder de tweet

Het akkoord bevat een politieke verklaring dat de EU en het Verenigd Koninkrijk nadat de scheiding is afgerond – waarschijnlijk in 2020 – een nieuw vrijhandelsverdrag willen sluiten. Zo’n verdrag zal het Verenigd Koninkrijk dwingen heel dicht bij EU-standaarden te blijven op het gebied van milieu en sociale zaken. Dit wilden de EU-landen, met Nederland voorop, om te voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk zich na 2020 ontpop tot een zogenoemd Singapore aan de Theems en met een laag gereguleerde economie de EU de loef afsteekt.