Amerika doodt Iraanse generaal Soleimani: zo reageert de wereld

Politici reageren massaal op de dood van de Iraanse generaal Qassem Soleimani, die in de nacht van donderdag op vrijdag door een drone-aanval van de Verenigde Staten werd getroffen op een vliegveld in Bagdad. President Donald Trumps partijgenoten reageren verheugd, Democraten en veel Nederlandse Kamerleden zijn bezorgd. Iran en zijn bondgenoten in het Midden-Oosten zijn woedend en zweren wraak.

Omstreeks 04.00 uur Nederlandse tijd bevestigde het Witte Huis de dood van Soleimani, het hoofd van de Quds Force van de Iraanse Revolutionaire Garde. Het gaat volgens het Witte Huis om een ‘beslissende defensieve actie om Amerikaans personeel in het buitenland te beschermen’:

Ruim een half uur eerder deelde president Trump, die na de bestorming van de Amerikaanse ambassade in Bagdad op Oudejaarsdag had gewaarschuwd dat Iran een ‘grote prijs’ zou betalen, via Twitter al een Amerikaanse vlag:

Iraanse leiders zweren wraak voor uitschakelen ‘martelaar’ Soleimani

Iran reageerde kort daarop woedend op de dood van Soleimani, die te boek staat als de op één na machtigste man van Iran. De machtigste man van Iran, ayatollah Ali Khamenei, noemt de generaal in een reek tweets een ‘martelaar’ en zegt dat de ‘jihad van verzet zal voortduren met meer motivatie en de strijders wacht de definitieve overwinning op hun gezegende pad’.

Ook heeft Khamenei drie dagen van nationale rouw afgekondigd. Vrijdagochtend liet de ayatollah weten dat Esmail Ghaani, brigadier-generaal van de Revolutionaire Garde, is aangewezen als opvolger van Soleimani. De koers van de Quds divisie blijft onveranderd, voorspelde Khamenei vrijdag.

President Hassan Rouhani stelt dat Soleimani streed voor ‘het verdedigen van de territoriale integriteit van het land’ en ‘tegen terrorisme en extremisme in de regio’, en verzekert zijn volgers dat die strijd zal doorgaan. ‘De grote natie van Iran zal wraak nemen voor deze gruwelijke misdaad’.

De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, Javad Zarif, spreekt van een Amerikaanse daad van internationaal terrorisme, en noemt het ‘extreem gevaarlijk en een dwaze escalatie’ om Soleimani uit te schakelen. De generaal was volgens Zarif de ‘meest effectieve kracht’ in de strijd tegen soennitische terreurgroepen als IS, Al-Nusra en Al-Qa’ida:

Republikeinen tevreden, Democraten bezorgd over ‘escalatie’

In de Verenigde Staten wordt zoals gebruikelijk langs de partijlijnen gereageerd.

Republikeinse Congresleden als Marco Rubio, Mitt Romney, Lindsey Graham en Dan Crenshaw zijn verheugd en leggen de nadruk op de rol van Soleimani. Hij heeft volgens Romney ‘het bloed van honderden Amerikaanse militairen aan zijn handen’. Rubio, Graham en Crenshaw wijzen op de agressie van Soleimani en diens Revolutionaire Garde, zowel tegen Amerika als tegen omliggende landen als Israël, Libanon, Irak en Syrië:

Democraten, onder wie presidentskandidaten als Joe Biden, Bernie Sanders en Elizabeth Warren, leggen de nadruk op de destabiliserende invloed van de uitschakeling van Soleimani. Volgens Biden is het een ‘grote escalerende actie’ in een ‘al zeer gevaarlijke regio’:

Sanders vergelijkt de situatie met de opmaat naar de oorlog in Irak (2002), en schrijft dat ‘Trumps gevaarlijke escalatie ons dichter bij een nieuwe desastreuze oorlog in het Midden-Oosten brengt die ons talloze levens en biljoenen dollars kan kosten’:

Ook Warren spreekt van een ‘roekeloze zet’ die de situatie met Iran ‘escaleert en de kans vergroot op meer doden en nieuw conflict in het Midden-Oosten’. Net als haar partijgenoten vindt ze dat een nieuwe oorlog koste wat het kost moet worden voorkomen:

Meeste Kamerleden bezorgd, Wilders niet: ‘Opgeruimd staat netjes’

Net als de Democraten in Amerika schrijven de meeste Tweede Kamerleden in Nederland dat ze de dood van Soleimani allerminst betreuren, maar bovenal bezorgd zijn over de ‘escalatie’ die de actie kan veroorzaken in de regio.

Sven Koopmans (VVD):

https://twitter.com/SvenKoopmansVVD/status/1213024794393939969

Sjoerd Sjoerdsma (D66):

Joël Voordewind (ChristenUnie):

Sadet Karabulut (SP):

PVV-leider Geert Wilders is bovenal blij dat Soleimani, ‘een misdadiger, een Iraanse staatsterrorist verantwoordelijk voor de duivelse Al Quds-brigade met zo veel bloed aan zijn handen’, dood is. ‘Opgeruimd staat netjes,’ schrijft hij in reactie op de Iraanse ayatollah Khamenei:

Buitenlandse Zaken roept Nederlanders op Bagdad te verlaten

‘De situatie is zorgelijk en ernstig,’ reageert minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) op de opgelopen spanningen tussen de Verenigde Staten en Iran. ‘Het is van groot belang dat de kalmte in de regio bewaard wordt,’ vervolgt Blok. Hij zegt dat Iran het Midden-Oosten destabiliseert, en Soleimani ‘had daar een rol in,’ aldus de minister op Twitter.

Nederland volgt de situatie volgens Blok op de voet en ‘staat in contact met internationale partners’. Gevraagd naar de veiligheid van Nederlanders in de regio, zegt hij dat die ‘altijd onze volle aandacht heeft, ook nu’. Niet voor niets roept het ministerie van Buitenlandse Zaken Nederlanders in Bagdad op de Iraakse hoofdstad te verlaten:

De ambassade van de Verenigde Staten in Bagdad riep Amerikanen eerder op de dag al op om hetzelfde te doen. Het Witte Huis vreest dat Iran-gezinde sjiitische milities in Irak wraak willen nemen op Amerikanen in het land.

Netanyahu steunt aanval, Israëlisch leger in staat van paraatheid

Ook Amerika’s trouwste bondgenoot in de regio, Israël, is alert. Het land heeft zijn leger in verhoogde staat van paraatheid gebracht, omdat Iran de Joodse staat mogelijk onder vuur wil nemen. Dat gebeurde in de afgelopen jaren al veelvuldig, via terreurbewegingen als Hamas, Islamitische Jihad (Gaza) en Hezbollah (Libanon), die door Iran worden gefinancierd en Israël geregeld met raketten beschoten .

Premier Benjamin Netanyahu heeft zijn staatsbezoek aan Griekenland vrijdag afgebroken en vliegt terug naar Israël. Hij steunt de drone-aanval op Soleimani, omdat het volgens Netanyahu zelfverdediging van de Verenigde Staten betreft: ‘Qassem Soleimani is verantwoordelijk voor de dood van Amerikaanse burgers en veel andere onschuldige mensen. Hij plande meer van zulke aanvallen.’

Rusland veroordeelt aanval, Europese Raad wil einde ‘cirkel van geweld’

Rusland, een belangrijke bondgenoot van Iran in Syrië, is niet te spreken over de uitschakeling van Soleimani. Konstantin Kosatsjev, voorzitter van de buitenlandcommissie van het Russische Hogerhuis, vindt de aanval ‘een roekeloze stap die zal leiden tot escalatie van de spanningen in de hele regio’. De Belg Charles Michel, de nieuwe voorzitter van de Europese Raad, vindt dat de ‘cirkel van geweld’ in Irak moet worden gestopt en dat verdere escalatie ‘ten koste van alles’ moet worden afgewend.

Hezbollah heeft opgeroepen ‘de grote Amerikaanse misdaad’ te wreken, waar dan ook ter wereld. Hezbollah-leider Sayyed Hassan Nasrallah heeft volgens de Libanese omroep al-Manar gezegd dat zijn terreurgroep doorgaat op de weg die Soleimani is ingeslagen.

Protesten tegen Amerika in Iran, maar ook steun voor Trump

Tijdens de wekelijkse vrijdaggebeden en -preken in Iran is op grote schaal geprotesteerd tegen de aanval van de Verenigde Staten, onder meer door het scanderen van leuzen als ‘dood aan Amerika’. Tegelijkertijd is online ook te zien dat er veel steun is voor Trump en diens harde koers tegenover de machthebbers in Iran. Op Twitter vieren Iraanse tegenstanders van het regime de dood van Soleimani met de hashtag #TnxPOTUS4Soleimani. Iraanse staatsmedia delen vanzelfsprekend vooral beelden van protesterende en rouwende Iraniërs: