Pete Buttigieg wint na chaotische Democratische voorverkiezingen Iowa

Een totale ineenstorting van het verkiezingsproces. Zo wordt teruggekeken op de Democratische voorverkiezing in Iowa maandag. De staat kiest al sinds 1972 als eerste tijdens de lange reeks voorverkiezingen, maar blunderde dit keer. Pas een dag na afloop van de voorverkiezing lijkt Pete Buttigieg de winnaar, al moet een kwart van de stemmen nog binnenkomen. Het effect van die overwinning zal daardoor kleiner zijn dan ooit.

In Iowa worden traditioneel de voorverkiezingen afgetrapt. Amerikanen kiezen dan wie voor hun partij de kandidaat wordt in de strijd om het presidentschap. Bij de Democraten staat één vraag centraal: wie kan in november bij de verkiezingen voor het presidentschap zittend president Donald Trump verslaan?

Met de overwinning van Buttigieg toont hij aan dat zijn campagne levensvatbaar is. Mayor Pete, zoals hij wordt genoemd wegens zijn ingewikkelde achternaam, was tot voor kort een totale onbekende. Hij was burgemeester van het klein stadje South Bend in de staat Indiana.

Buttigieg wordt in de uitslagen op de voet gevolgd door Bernie Sanders. Die scoorde bij de voorverkiezingen in 2016 veel beter, maar had toen slechts één concurrent. Het resultaat van voormalig vicepresident Joe Biden valt tegen: hij staat vierde  met zo’n 15% van de stemmen.

Ingewikkelde kiesmethode

De voorverkiezingen in Iowa verlopen niet via het gebruikelijke stembiljet dat in een stembus wordt gestopt, maar via een samenkomst in openbare ruimtes, een zogeheten caucus.

In gymzalen, scholen en bibliotheken komen kiezers bij elkaar. Degenen die dezelfde kandidaat steunen, gaan bij elkaar staan. Kandidaten die minder dan 15 procent van de aanwezige kiezers achter zich krijgen, vallen na de eerste ronde af. Die kiezers mogen vervolgens een andere kandidaat steunen door bij de betreffende groep te gaan staan. Dan wordt opnieuw geteld en het eindresultaat per stemlocatie wordt berekend.

Maandagavond stokte het doorgeven van die stemresultaten. Een speciaal daarvoor gemaakte app haperde en de alternatieve telefoonlijn stond roodgloeiend, met urenlange wachtrijen tot gevolg.

De falende app werd gemaakt door het bedrijf Shadow Inc. Dat werd opgericht door voormalige medewerkers van Hillary Clintons campagne uit 2016. De Democraten wilden met het bedrijf de technologische achterstand op de Republikeinse partij verkleinen.

Is Iowa echt zo belangrijk?

Het belang van Iowa schuilt vooral in de media-aandacht die de winnaar er krijgt. De voorverkiezing daar kan het begin zijn van een geslaagde gang naar het Witte Huis. In 2008 versloeg de toen nog onbekende Democraat Barack Obama uit het niets de gedoodverfde favoriet Hillary Clinton. In 2016 wist Clinton er wel te winnen, maar met het kleinste verschil ooit (0,2 procent). Daardoor kreeg de campagne van haar concurrent Bernie Sanders flink de wind in de rug en werd de strijd toch spannend.

Nu de uitslagen zo lang op zich laten wachten, neemt het belang van de overwinning af. De kandidaten zijn al weg uit Iowa om campagne te voeren in de staat New Hampshire, waar volgende week voorverkiezingen zijn. Ook journalisten van landelijke media verlaten Iowa.

Naast de media-aandacht was er in Iowa weinig te winnen. Om te worden genomineerd als Democratische presidentskandidaat moet je tijdens de voorverkiezingen minstens 1.990 van de 3.979 delegatieleden winnen. De Democraten organiseren voorverkiezingen in alle vijftig staten en in Amerikaanse territoria zoals Puerto Rico en Amerikaans Samoa.

Hoe de Democraten verdergaan

Wie de 1.990 delegatieleden wint, wordt in juli op een grote partijbijeenkomst gekozen tot Democratisch tegenstrever van de Republikeinse president Trump. Deze maand zijn er slechts weinig delegatieleden te winnen. Achtereenvolgens gaan New Hampshire (11 februari), Nevada (22 februari) en South Carolina (29 februari) naar de stembus. Die drie staten zijn samen goed voor 114 delegatieleden.

Op dinsdag 3 maart kan wel een grote slag worden geslagen. Die dag heet niet voor niks Super Tuesday, want dan zijn in veertien staten voorverkiezingen waar 1.338 delegatieleden zijn te winnen. De grootste buit is die dag te halen in Californië. Die staat heeft 415 delegatieleden, die evenredig worden verdeeld over iedere kandidaat die meer dan 15 procent van de stemmen krijgt.

In Iowa waren altijd al weinig delegatieleden te winnen – het gaat vooral om de naamsbekendheid die het de kandidaat oplevert als hij of zij deze staat binnenhaalt. Maar nu de uitslag zo lang op zich liet wachten,  zal de buit voor Buttigieg kleiner zijn dan verwacht.

Luister ook de podcast over de koers van de Democraten