De Duitse bondskanselier Angela Merkel (CDU) en de Franse president Emmanuel Macron (En Marche!) presenteerden dinsdag een herstelplan ter grootte van 500 miljard euro om de economisch door corona-lockdowns zwaarst getroffen EU-landen te helpen. Vier vragen en antwoorden over dit plan.
Wat stellen Merkel en Macron precies voor?
De leiders van de twee belangrijkste EU-landen willen dat de 27 EU-landen garanties geven die het de Europese Commissie mogelijk maken op de kapitaalmarkt 500 miljard euro te lenen. Uit toekomstige EU-begrotingen – 145 miljard euro per jaar – zou de lening de komende decennia moeten worden terugbetaald. De 500 miljard euro is een gift aan landen die economisch het zwaarst getroffen zijn door de corona-lockdowns. Dat betekent dat landen zoals Italië, Spanje, Griekenland, Portugal en Frankrijk steun zullen krijgen. De economieën van deze landen krimpen mogelijk rond de 10 procent.
France et Allemagne unies pour une relance européenne face à la crise. Suivez en direct la conférence de presse commune du Président @EmmanuelMacron et de la Chancelière Angela Merkel.https://t.co/DTfTExozpP
— Élysée (@Elysee) May 18, 2020
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Dat komt mede doordat de regeringen zoveel schuld hebben waardoor zij minder steun kunnen geven aan burgers en bedrijven dan landen in het Noorden. De economieën in het Zuiden zijn ook veel afhankelijker van toerisme dan die in het Noorden, waar een krimp van 5 tot 7 procent wordt verwacht. De details van het Merkel/Macron-plan zijn nog onduidelijk. De Europese Commissie krijgt de opdracht die uit te werken en het herstelplan op te nemen in een breder plan dat de Commissie op woensdag 27 mei presenteert.
Hoe wordt het herstelplan van Merkel en Macron ontvangen?
De Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz (ÖVP) twitterde meteen na bekendmaking: ‘Zojuist een goede uitwisseling gehad met de premiers van Denemarken, Nederland en Zweden over het verwachte voorstel van de Europese Commissie over het herstelfonds en de geactualiseerde EU-begroting. Onze positie is ongewijzigd. We zijn klaar om landen die het zwaarst zijn getroffen te helpen met leningen.’ Daarmee zei hij: Geen giften.
Lees ook van Jelte Wiersma: Juist goed als Noord-Europa Zuid-Europa oppeuzelt
Zuid-Europese landen, de Belgische Raadsvoorzitter Charles Michel (MR) en de Duitse Commissievoorzitter Ursula von der Leyen (CDU) zijn enthousiast. Michel: ‘Dit is een stap in de goede richting.’
Waar zit het addertje onder het gras?
Zoals altijd in EU-politiek is niets wat het lijkt. Merkel en Macron mogen elkaar niet en zijn het niet eens, ondanks hun zogenaamd eendrachtige voorstel. Merkel wil geen giften aan het Zuiden en rekent erop dat Nederland en andere anti-gift-landen niet akkoord gaan. Dan kan zij altijd claimen een handreiking aan het Zuiden te hebben gedaan en wijzen naar bijvoorbeeld Nederland, mocht premier Mark Rutte (VVD) zijn veto uitspreken tegen het voorgestelde herstelfonds.
En Merkel wil met de 500 miljard euro haar SPD-coalitiepartner koest houden – die wel transfers wil. Ook wil zij een signaal geven aan de wereld en de financiële markten dat de EU krachtig werkt aan herstel. En dat bijvoorbeeld China niet moet denken dat het EU-landen uit elkaar kan spelen. Het is vooralsnog dan ook vooral psychologie.
Meer over dit onderwerp: Geen euro-obligaties zolang Merkel bondskanselier is
Juist omdat Merkel en Macron het niet eens zijn, gingen beide regeringsleiders niet in op details. Die mag de Commissie uitwerken. Merkel trapte ook op de rem tijdens de presentatie en benadrukte dat het herstelfonds ‘eenmalig’ is. Macron benadrukte juist dat de landen die geld ontvangen uit het herstelfonds van 500 miljard euro dat niet hoeven terug te betalen. ‘We stellen echte transfers voor…. dat is een grote stap.’ Al eerder spraken de regeringsleiders een noodfonds van zogenaamd 540 miljard euro af. ‘Zuid-Europese regeringsleiders willen altijd met grote bedragen de vergaderzaal uitlopen,’ zegt een ingewijde. Maar die 540 miljard euro, die door veel media nog altijd wordt genoemd, is onzin. De helft zou als leningen van het ESM in Luxemburg moeten komen, maar lenen bij het ESM is duurder dan op de kapitaalmarkt en dat doet dus geen land.
Hoe gaat dit nu verder?
De Commissie komt dus met een voorstel over hoe het herstelfonds eruit moet komen te zien en waarvoor dat geld dan moet worden gebruikt. Dat zal tijdens de Europese Raad van Regeringsleiders op donderdag 18 en vrijdag 19 juni worden besproken. Maar het gevecht is al losgebarsten.
Premiers en ministers van Financiën zijn permanent met elkaar in contact en vormen de bekende blokken: Noord tegen Zuid, waarbij Oost eerder neigt naar Zuid. Voordeel voor Rutte is dat dit een EU-kwestie is en dat Zweden en Denemarken tegen zijn. Daarmee is het anti-transferblok groter dan in de euro, waarin Zweden en Denemarken niet zitten.