De onderbelichte, radicale doelen van Black Lives Matter

De leus ‘Black Lives Matter’ (BLM) wordt omarmd door zwart én blank Amerika. De doelen van de BLM-beweging zijn voor veel Amerikanen te radicaal – al worden die amper besproken.

Het ombrengen van George Floyd door agenten in Minneapolis heeft een grote impact op het Amerikaanse debat over racisme. Door het hele land vragen demonstranten – vaak een mix van verschillende groepen Amerikanen – om gerechtigheid. Zeven op de tien Amerikanen zeggen onlangs te hebben gepraat over rassenrelaties. De politiek overweegt hervormingen bij de politie.

In de strijd voor een eerlijke samenleving krijgt één organisatie veel aandacht: Black Lives Matter, ooit begonnen als hashtag en in de afgelopen maanden uitgegroeid tot een mondiaal merk. Tweederde van de Amerikanen zegt BLM te steunen, onder wie de meerderheid van de blanken, Aziaten en latino’s. Tot 2018 was een meerderheid van de Amerikanen nog negatief over de beweging.

Het is de vraag waarvan de mensen precies voorstander zijn. De leus dat de levens van zwarte mensen belangrijk zijn – waartegen weinig weerstand is – of gaat het ze om de langetermijndoelen van de BLM-beweging?

Het landelijke Black Lives Matter Global Network is een linkse organisatie die veel meer aan de orde stelt dan racisme alleen. In de grondbeginselen wordt de strijd aangekondigd tegen de ‘patriarchale samenleving’, ‘cisgender privilege’, ‘de door het Westen voorgeschreven familiestructuur’ en ‘hetero-normatief denken’. Een aantal van de oprichters noemt zichzelf openlijk marxistisch.

Kapitalisme afbreken

Radicaler wordt het op lokaal niveau. Black Lives Matter heeft geen dominante leiders. De beweging is erop gericht zo veel mogelijk afdelingen te hebben, verspreid over het hele land, die zichzelf autonoom kunnen besturen. De afdeling in Washington D.C. schrijft bijvoorbeeld dat het als doel heeft om ‘de systemen en instituten van white supremacy, kapitalisme […] en kolonialisme af te breken’.

Conservatieve stemmen zien het als het bewijs dat de demonstranten van Amerika een marxistisch land willen maken. ‘Black Lives Matter draait niet om de politie, niet om ras, niet om gerechtigheid,’ schrijft het Republikeinse lid van het Huis van Afgevaardigden Matt Gaetz op Twitter. ‘Ze zijn erop uit om ons Amerika te laten haten, zodat zij het kunnen vervangen.’

Dat is overtrokken. De meeste demonstranten lopen door de straten om concrete problemen in de Verenigde Staten aan te kaak te stellen: politiegeweld, voorbeelden van racisme. Weinig mensen strijden openlijk voor een marxistische samenleving waarin cisgender privilege – een containerbegrip voor de bevoorrechte positie van mensen wier zogeheten genderidentiteit overeenkomt met hun geboortegeslacht – wordt aangepakt. Ongetwijfeld kennen de meeste demonstranten die doelstellingen van Black Lives Matter niet eens.

Zouden ze daarvan wel weten, dan zou er wellicht minder steun zijn (zie ‘Britse voetballers klaar met BLM’ hiernaast). In een recente peiling van radiozender NPR is 58 procent van de Amerikanen negatief over socialisme. Ruim zes op de tien willen dat de vrije markt de economie aanstuurt – niet de overheid. Een duidelijke meerderheid wil politiekorpsen niet zomaar ontmantelen.

Kritiek leveren mag niet

In de onwetendheid over BLM schuilen risico’s. Een kritische analyse van de protestbeweging is momenteel niet aan de orde. Meteen is er de respons: hoe kun je nou tegen de levens van zwarte mensen zijn?

De gevolgen daarvan worden nu langzaam duidelijk. Gewone Amerikanen doneerden vele miljoenen dollars aan het Black Lives Matter Global Network. Fortune-5oo- bedrijven beloofden gezamenlijk zelfs meer dan een miljard dollar te doneren. Kleine kans dat Amazon of Airbnb het kapitalistische systeem willen afbreken. Maar dankzij hun donaties kan Black Lives Matter wel de lokale afdelingen financieren.

Nee, dat toont niet aan dat de Verenigde Staten op weg zijn een marxistisch bolwerk te worden. Wel dat het hoog tijd is om alle facetten van Black Lives Matter eens tegen het licht te houden.