Voor ambitieuze Harris is vicepresidentschap een opstapje

Het is januari 2019. Luid applaus barst los als Kamala Harris in het centrum van Oakland een lang verwachte speech houdt. ‘Ik ben hier vandaag om mijn kandidatuur aan te kondigen voor het presidentschap van de Verenigde Staten.’

De aanwezigen scanderen haar voornaam, Ká-má-lá. Ká-má-lá, op hetzelfde manier als in 2007 Obama bij zijn aankondiging werd toegezongen. De autoriteiten schatten dat twintigduizend mensen op de speech zijn afgekomen, vijfduizend meer dan bij Barack Obama. Een dag na de aankondiging haalt ze meer dan 1,5 miljoen dollar op aan donaties.

Harris geeft geen gevolg aan de vliegende start van haar campagne. Ze daalt in de peilingen en stapt ruim voor de eerste voorverkiezingen uit de race. Het kan een slimme zet zijn geweest. Zo ontwijkt ze de felle strijd tussen haar collega-Democraten en wordt ze een aantrekkelijke kandidaat voor het vicepresidentschap. Wordt ze de eerste (zwarte) vrouw die het zover schopt?

Pionier die een gouden toekomst wordt voorspeld

Al jaren wordt Harris een gouden toekomst in de politiek voorspeld. Ze is een pionier: de eerste donkere openbaar aanklager in San Francisco en in 2010 de eerste vrouwelijke minister van Justitie van de staat Californië. Sinds 2016 is ze de eerste donkere Senator uit die staat. Ze wordt geroemd om haar charisma. Maar in de Senaat – waar Democraten in de minderheid zijn – heeft ze weinig macht. En dus volgt ze het advies op van haar moeder Shyamala: ‘Klagen heeft geen zin, doe wat.’

Harris is het kind van twee immigranten die in de jaren zestig naar de stad Berkeley togen om te studeren. Shyamala, uit India, wordt kankeronderzoeker, vader Donald, uit Jamaica, wordt hoogleraar economie aan Stanford University. De twee ontmoeten elkaar tijdens een van de protesten tegen rassendiscriminatie. ‘Ik bekeek de burgerrechtenbeweging vanuit de kinderwagen,’ schrijft Harris in haar autobiografie The Truths We Hold.

Als Kamala zeven is, gaan haar ouders uit elkaar. Shyamala, Kamala en zusje Maya verhuizen naar een Afro-Amerikaanse buurt in de stad Oakland. Ze bezoeken een zwarte baptistenkerk en hebben vooral zwarte vrienden. Harris gaat studeren aan Howard University in Washington, een van de meest prestigieuze zwarte universiteiten.

Idealist die justitieel systeem eerlijker wil maken

 Kamala Harris: ‘Ik bekeek de burgerrechtenbeweging vanuit de kinderwagen’

Terug in Californië wil ze openbaar aanklager worden. Ze wil het justitiële systeem eerlijker maken voor niet-blanke Amerikanen. Ze vertelt de San Francisco Chronicle in 2012: ‘De kwetsbaarste mensen worden slachtoffer van misdaden. Ik wilde ze een stem geven.’

Als aanklager probeert Harris veelplegers uit de gevangenis te houden. Ze bepleit antiracismecursussen voor agenten en verdedigt homorechten. Eenmaal minister van Justitie is ze minder uitgesproken. Privé keurt ze de doodstraf af, maar ze verdedigt het gebruik ervan als minister. In 2016 is ze tegen een wet die aanklagers verplicht elke schietpartij door agenten te onderzoeken – tot frustratie van de Black Lives Matter-beweging. Kritiek krijgt ze ook op beleid dat ouders van vaak spijbelende kinderen straft, soms tot gevangenisstraf aan toe.

‘Een vrolijke strijder’

In het jaar waarin Donald Trump tot president wordt gekozen wint Harris met overmacht een zetel in de Senaat. In Washington maakt zij zich populair bij een deel van het Amerikaanse volk door Trump en de personen die hij nomineert, onder vuur te nemen. Haar vlijmscherpe verhoor van Brett Kavanaugh, kandidaat voor het Hoog­gerechtshof, levert haar miljoenen views, volgers en fans op. Ze is opeens een ster. ‘Een vrolijke strijder’, noemt ze zichzelf liever.

Maar voor het grote publiek blijft ze een onbekende. Haar werk is haar leven en over haar privéleven praat ze niet graag. Ze leert haar man, advocaat Douglas Emhoff, op latere leeftijd kennen. Ze trekt bij hem en zijn twee kinderen in. Harris’ dagelijkse genietmomentje: een realityshow kijken op MTV, terwijl ze op de loopband staat.

Vergelijking met Barack Obama is snel getrokken

Constant wordt ze vergeleken met Barack Obama (2009-2017), de eerste zwarte president van de Verenigde Staten. Ze zijn ongeveer even oud, hoogopgeleid, zeer ambitieus en komen uit een goede familie met een gemengde achtergrond. En ze wil, net als de oud-president, niet dat haar huidskleur het gesprek domineert. Tegen The Washington Post zei ze dat ze zich niet wil plaatsen in ‘hokjes bedacht door andere mensen’. Harris noemt zichzelf niet Indiaas, Jamaicaans of zwart, maar ‘een trotse Amerikaan’.

Van Harris moet geen hope and change worden verwacht. Ze aast niet op het opnieuw definiëren van de Democratische Partij of radicaal het land veranderen, zoals progressieve partijgenoten. Nee, het probleem van Amerika is simpeler: de huidige president. ‘Hij wakkert angst aan. Het is makkelijker om haat en verdeeldheid te zaaien dan om oplossingen te bieden,’ zei ze over Trump.

Harris werkte bedachtzaam aan een gematigde agenda. Waar partijgenoten hogere inkomstenbelasting voor de rijken opperen, wil Harris de belasting voor minderbedeelden verlagen. Daarmee stoot ze niemand voor het hoofd.

Perfecte opstap

Wat maakt Harris een goede running mate voor Biden? Ze heeft vrij veel politieke ervaring en is, net als Biden, vrij gematigd. Te midden van de sociale onrust na de dood van George Floyd is haar huidskleur een voordeel. Ze is een goed debater en kan de zittende vicepresident Mike Pence het vuur aan de schenen leggen.

Veel liever was de ambitieuze Harris president geworden, maar de positie als nummer twee van Biden is ook een aantrekkelijke. Biden noemt zichzelf een overgangspresident: hij is 78 jaar als hij wordt verkozen en goede kans dat hij maar één termijn wil dienen. Daarna ligt de weg open voor Harris om een nieuwe barrière te slechten. De ultieme barrière.

Voor die uitdaging is Harris in elk geval niet bang. Tijdens haar speech in Oakland citeerde ze Robert Kennedy: ‘Alleen diegenen die het aandurven groots te falen, zullen ooit groots presteren.’