‘Kwam als migrant Europa binnen’: dit weten we over 21-jarige aanslagpleger

Bij een islamitische terreuraanslag in de Notre Dame in het centrum van Nice zijn zeker drie mensen gedood door een man met een mes. Nog eens zes mensen raakten gewond. Frankrijk schaalt op naar het hoogste dreigingsniveau.

1. Wat is er gebeurd in Nice?

Even voor 9.00 uur donderdagochtend drong een man de Notre-Dame-basiliek in Nice binnen. Er was op dat moment geen mis, maar bezoekers waren er wel. Volgens dagblad Le Monde zou de aanslagpleger daar eerst een vrouw hebben onthoofd. Daarna stak hij de koster van de kerk neer. Het derde slachtoffer vluchtte zwaargewond naar een café, waar ze enkele minuten later stierf. Na de aanslag waren politie en andere hulpdiensten al snel met tientallen voertuigen ter plaatse. Omliggende straten werden snel afgesloten.

De aanslag leidde in de omgeving tot paniek. Een 32-jarige medewerker van een nabijgelegen horecazaak vertelt aan AFP dat kort voor 9.00 uur schoten klonken. Daarna sloegen mensen rennend op de vlucht. ‘Een vrouw kwam de kerk uit en riep: “Rennen, rennen, iemand steekt mensen neer!”’

De bisschop van Nice heeft in een verklaring laten weten dat alle kerken in de stad tot nader order zijn gesloten en bewaking krijgen van de politie.

Het is de derde terreuraanslag in Frankrijk in twee maanden tijd. In september viel een asielzoeker voorbijgangers aan met een slagersmes nabij de voormalige redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo. En op 16 oktober werd de Franse docent Samuel Paty onthoofd vlak bij de school waar hij lesgaf. Paty had in de klas Charlie Hebdo-cartoons laten zien tijdens een les over de vrijheid van meningsuiting.

Keer op keer heeft Macron de aanvallen scherp veroordeeld. Begin oktober hield hij een toespraak over de radicale islam. Daarin lanceerde hij maatregelen om ‘het Franse secularisme te versterken tegen het islamitische radicalisme’. Ook merkte hij op dat ‘de islam zich wereldwijd in een crisis bevindt’.

Na de terreuraanval op Paty sprak Macron van een existentieel gevecht tegen terreur. ‘[De terroristen] zullen niet slagen. (…) Ze zullen ons niet uit elkaar drijven.’

De aanslag in Nice donderdag was slechts een kilometer van de boulevard waar in 2016 87 mensen werden gedood toen een vrachtwagen op een groep feestvierders inreed. Die namen daar deel aan de viering van de nationale feestdag 14 juli.

2. Wat weten we over de dader?

Volgens bronnen rond het onderzoek gaat het om een 21-jarige Tunesiër met de naam Brahim Aoussaoui. Hij zou in september als migrant op het Italiaanse eiland Lampedusa zijn aangekomen. Na een periode van quarantaine werd hij vrijgelaten met de boodschap dat hij Italië moest verlaten. Hij arriveerde vervolgens in oktober in Frankrijk.

In een eerste verklaring zou Aoussaoui hebben gezegd dat hij alleen handelde en zijn aanslag hebben opgeëist.

Aoussaoui zou herhaaldelijk ‘Allahu akbar’ hebben geroepen toen hij de kerk verliet. Buiten werd hij neergeschoten door de politie, waarna hij met spoed naar het ziekenhuis is gebracht.

Op beelden is te zien hoe agenten de Notre-Dame-basiliek in Nice bestormen.

Er gaat ook een foto rond (let op, schokkend beeld, red.) van de aanslagpleger die medische verzorging krijgt op de trappen van de kerk, maar de authenticiteit van het beeld is nog niet bevestigd.

3. Wat zijn de reacties?

De Franse president Emmanuel Macron is vertrokken naar Nice. In een eerste reactie zegt hij dat militairen scholen en gebedshuizen zullen bewaken. Eerder deze week haalde Macron fel uit naar de radicale islam bij de herdenking van Samuel Paty. Ook de Franse premier Jean Castex is in Nice. Hij maakte bekend dat de Franse regering opschaalt naar het hoogste dreigingsniveau.

Burgemeester van Nice Christian Estrosi betreurt het dat zijn stad opnieuw slachtoffer is van ‘islamo-fascisme’. Diverse Franse politici spreken zich fel uit. Zo zegt  parlementariër Éric Ciotti (Les Républicains): ‘Voor het eerst sinds de bezetting is Frankrijk niet langer vrij! Ons land is in oorlog, wij zijn in oorlog!’

De Franse islamitische koepelorganisatie CFCM veroordeelt de terreurdaad in Nice en spreekt haar steun uit aan de nabestaanden van de slachtoffers. CFCM roept Franse moslims op om alle Mawlid-feesten vandaag, ter herdenking van de geboorte van de profeet Mohammed, te annuleren.

Veel Europese regeringsleiders spreken hun medeleven uit en zeggen solidair te zijn met de Fransen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel is ‘diep geschokt’. Ook het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken veroordeelt de aanslag ten strengste en zegt dat Turkije solidair is met het Franse volk.

Opmerkelijk is de reactie van Mahathir Mohamad, voormalig premier van Maleisië. In een reeks tweets zegt hij onder meer dat ‘moslims het recht hebben om boos te zijn en miljoenen Fransen te vermoorden voor de bloedzonden uit het verleden’.

Na de dood van Samuel Paty duurde het enkele dagen voordat Nederlandse politici reageerden. Vandaag liet hun reactie niet lang op zich wachten. Minister-president Mark Rutte benadrukte dat Nederland naast het Franse volk staat in de strijd tegen het extremisme. Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag (D66) zegt stil te staan ‘bij de haat en gruwelijke moordlust van deze islamistische terrorist’.

Pieter-Jaap Aalbersberg, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), spreekt op Twitter van ‘verschrikkelijke gebeurtenissen in Frankrijk’. Volgens Aalbersberg blijft alertheid ook in Nederland geboden. Hij verwijst naar het rapport van zijn hand dat eerder deze maand verscheen. Een aanslag blijft ook in Nederland voorstelbaar, waarbij de dreiging vooral van eenlingen komt.

4. Wat speelde zich buiten Nice af?

Niet alleen in Nice, maar ook in andere Franse steden en plaatsen waren ongeregeldheden. De politie in Lyon arresteerde een man die zwaaide met een mes, meldt dagblad Le Figaro. Het zou gaan om een aanhanger van de radicale islam die bekend was bij de inlichtingendiensten. In de Parijse voorstad Sartrouville was een vergelijkbaar incident, schrijft Le Parisien. In de Zuid-Franse stad Avignon schoot de politie een man dood die omstanders bedreigde met een wapen. Volgens Franse media was daar geen sprake van een islamitisch motief. Er raakte niemand gewond.

Bij het Franse consulaat in de stad Djedda, Saudi-Arabië is een bewaker neergestoken. Het slachtoffer is gewond, maar buiten levensgevaar. Onduidelijk is of er een verband is met de aanslag in Nice.

Een mogelijke verklaring voor de reeks radicaal-islamitische aanslagen en incidenten is de viering vandaag van de geboortedag van de profeet Mohammed. Daarnaast kwam eerder deze week vanuit diverse islamitische landen, waaronder Turkije, de oproep om Franse producten te boycotten. Ook president Macron ligt onder vuur, omdat hij het recht verdedigt om spotprenten te maken en te tonen.