Tijdens een nationale herdenking werd woensdagavond de door een islamistische terrorist onthoofde leraar Samuel Paty herdacht. De Franse president hield een toespraak waarin hij benadrukte hoe belangrijk het werk van Paty en al die andere onderwijzers is voor het behoud van vrijheid, westerse waarden en de Franse Republiek.
Onder de klanken van het lied One van de Ierse band U2 werd de kist met het lichaam van Samuel Paty de binnenplaats van de Sorbonne, de universiteit van Parijs, op gedragen. Een leerling las een brief voor uit De eerste man van Albert Camus. Daarna hield president Emmanuel Macron een even emotionele als felle rede. Hieronder kunt u de herdenking terugkijken en leest u een vertaling van Macrons toespraak, die is gepubliceerd op de website van het Élysée.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘Dames en heren,
‘Vanavond spreek ik geen woorden om ons te herinneren aan de strijd tegen het politieke en radicale islamisme, dat leidt tot terrorisme. Die woorden heb ik al eerder uitgesproken. Het kwaad, heb ik het genoemd. We hebben besloten om tot daden over te gaan, deze te versterken, en deze te volbrengen.
‘Vanavond zal ik het niet hebben over de terroristen, hun medeplichtigen en alle lafaards die deze aanslag hebben gepleegd en mogelijk hebben gemaakt. Ik zal niet spreken over degenen die zijn naam aan de barbaren hebben gegeven, ze verdienen het niet. Namen, die hebben ze niet eens. Vanavond zal ik niet nog meer spreken over de essentiële eenheid die alle Fransen voelen. Die is kostbaar en verplicht alle verantwoordelijken om zich uit te spreken en het juiste te doen.
Lees ook het commentaar van Robbert de Witt: Na onthoofding Samuel Paty rest Macron slechts oorlog tegen moslimextremisme
‘Nee.
‘Vanavond wil ik het hebben over jullie zoon, ik wil het hebben over jullie broer, jullie oom, over degene van wie jullie hielden, je vader. Vanavond wil ik het hebben over uw collega, jullie leraar die stierf omdat hij ervoor had gekozen om les te geven, die werd vermoord omdat hij had besloten zijn studenten te leren om burgers te worden. Om ze te leren hun huiswerk te maken. Ze te leren over vrijheden en om die te gebruiken. Vanavond wil ik u vertellen over Samuel Paty.
‘Samuel Paty hield meer van boeken en van kennis dan van wat ook. Zijn appartement was een bibliotheek. Het mooiste cadeau dat hij kon krijgen, waren boeken om uit te leren. Hij hield ervan boeken door te geven, zowel aan zijn studenten als aan zijn familieleden, de passie voor kennis, de smaak van vrijheid. Nadat hij geschiedenis had gestudeerd in Lyon overwoog hij onderzoeker te worden, maar hij sloeg de weg in waarop u, zijn ouders – leraar en schoolhoofd in Moulins – hem waren voorgegaan, door een “onderzoeker in het onderwijs” te worden, zoals hij zichzelf graag omschreef. Door onderwijzer te worden. Er is dus geen betere plek dan de Sorbonne, al meer dan acht eeuwen ons centrum van universele kennis, de plek van het humanisme, waar de natie hem eer kan bewijzen.
‘Samuel Paty had een passie voor lesgeven en hij deed dat zo goed op verschillende hogescholen en middelbare scholen, waaronder die van Conflans-Saint-Honorine. We hebben allemaal in ons hart, in ons geheugen, wel een herinnering aan een leraar die de loop van ons leven heeft veranderd. U weet wel, de leraar die ons leerde lezen, tellen, ons vertrouwen gaf. De leraar die ons niet alleen kennis meegaf, maar ook een pad voor ons opende door een boek, een blik, door zijn aandacht.
‘Samuel Paty was een van die leraren die je nooit zult vergeten, een van die enthousiastelingen die nachten konden doorbrengen met leren over de geschiedenis van religies om zijn studenten en hun overtuigingen beter te begrijpen. Een van die bescheiden mensen die zichzelf duizend vragen hebben gesteld, zoals over de lessen over vrijheid van meningsuiting en gewetensvrijheid die hij sinds juli afgelopen zomer in Moulins voorbereidde en over de twijfels die hij deelde, uit noodzaak en sensitiviteit.
‘Samuel Paty belichaamde ten diepste de leraar over wie Jean Jaurès droomde in de brief aan leraren die net is voorgelezen: “vastberadenheid verenigd met tederheid”. Hij die de grootheid van het denken toont, leert respect, en laat zo zien wat beschaving is. Hij die de taak op zich nam “republikeinen te maken”.
Lees het ingezonden opiniestuk van Paul Cliteur terug: De onthoofding van de Franse geschiedenisleraar Samuel Paty heeft grote gevolgen
‘De woorden van Ferdinand Buisson komen terug als een echo: “Om een republikein te maken,” schreef hij, “moet je de mens nemen, hoe klein en nederig hij ook is, […] en hem doen beseffen dat hij zelf kan nadenken, dat hij aan niemand geloof noch gehoorzaamheid verschuldigd is, dat het aan hem is om de waarheid te zoeken en deze niet kant-en-klaar te ontvangen van een meester, een bestuurder, een leider, wie dan ook.”
‘“Republikeinen maken”, dat was de strijd van Samuel Paty.
‘En hoewel deze taak vandaag de dag misschien reusachtig lijkt, vooral waar geweld, intimidatie en soms berusting voorrang hebben, is zij essentieel en actueler dan ooit. Hier in Frankrijk houden we van onze natie, zijn geografie, zijn landschappen en zijn geschiedenis, zijn cultuur en zijn metamorfoses, zijn geest en zijn hart. En die willen we aan al onze kinderen meegeven.
‘Hier in Frankrijk houden we van het zowel aardse als universele project dat de Republiek draagt, haar orde en haar beloften. Elke dag opnieuw beginnen. Dus op elke basisschool en op elke middelbare school zullen we leraren de macht teruggeven om “republikeinen te maken”, de positie en de autoriteit die hen toekomt. We zullen ze opleiden, ze waarderen zoals zou moeten, we zullen ze steunen, we zullen ze zoveel mogelijk beschermen. Zowel op school als daarbuiten geldt dat de druk, het misbruik van onwetendheid en de gehoorzaamheid die sommigen zouden willen introduceren, bij ons geen plek hebben. “Ik zou willen dat mijn leven en mijn dood ergens toe dienen,” zei hij ooit. Alsof hij voorkennis had.
‘Waarom werd Samuel vermoord? Waarom? Vrijdagavond geloofde ik voor het eerst in willekeurige waanzin, absurde willekeur: nog een slachtoffer van onnodig terrorisme. Hij was tenslotte niet het belangrijkste doelwit van de islamisten, hij gaf alleen maar les. Hij was niet de vijand van de religie waarop ze zich beroepen, hij had de Koran gelezen, hij respecteerde zijn studenten, wat hun overtuiging ook was, hij was geïnteresseerd in de moslimbeschaving.
‘Nee, integendeel, juist daarom werd Samuel Paty vermoord. Omdat hij de Republiek belichaamde die elke dag in de klas wordt herboren, de vrijheid die op scholen wordt overgedragen en bestendigd.
‘Samuel Paty werd vermoord omdat de islamisten onze toekomst willen en ze weten dat ze die met stille helden zoals hij nooit zullen hebben. Zij scheiden de gelovigen van degenen die niet geloven.
‘Samuel Paty kende alleen burgers. Zij voeden zich met onwetendheid. Hij geloofde in weten. Zij cultiveren haat tegen de ander. Hij wilde voortdurend het gezicht van de ander blijven zien, de rijkdom van het anders-zijn ontdekken.
‘Samuel Paty was het slachtoffer van de rampzalige samenzwering van domheid, leugens, samensmelting, haat tegen de ander, van de haat tegen wat wij in ons diepste wezen zijn.
‘Samuel Paty werd vrijdag het gezicht van de Republiek, van ons verlangen om terroristen te breken, islamisten uit te schakelen, om te leven als een gemeenschap van vrije burgers in ons land, het gezicht van onze vastberadenheid om te begrijpen, te leren, door te gaan met lesgeven, om vrij te zijn, want we zullen doorgaan, professeur.
‘We zullen de vrijheid verdedigen die je zo goed hebt onderwezen en we zullen het secularisme hoog in het vaandel dragen. We zullen karikaturen en tekeningen niet opgeven, zelfs als anderen terugtrekken. We zullen alle kansen bieden die de Republiek verschuldigd is aan al haar jeugd zonder enige vorm van discriminatie.
Lees deze blog van Philip van Tijn: Onthoofding Franse leraar kan wel eens de druppel zijn
‘We zullen doorgaan, professeur. Met alle onderwijzers en docenten in Frankrijk zullen we de geschiedenis met al haar hoogte- en dieptepunten onderwijzen. We zullen literatuur, muziek, alle werken van ziel en geest overbrengen. We zullen met volle teugen genieten van het debat, van redelijke argumenten, van vriendelijke overtuigingskracht. We zullen de wetenschap en haar controverses liefhebben. Net als u zullen we tolerantie stimuleren. Net als u zullen we onophoudelijk proberen te begrijpen, en nog beter te begrijpen wat ze van ons willen afpakken. We zullen humor leren, en afstand. We zullen ons herinneren dat onze vrijheden alleen standhouden als haat en geweld eindigen, en door respect voor de ander.
‘We zullen doorgaan, professeur. En hun hele leven zullen de honderden jongeren die u hebt opgeleid kritisch denken zoals u hen hebt geleerd. Misschien worden sommigen van hen op hun beurt onderwijzer, zodat ook zij weer jonge burgers gaan opleiden. Op hun beurt zullen ze de liefde voor de Republiek overbrengen. Ze zullen telkens opnieuw onze natie, onze waarden, ons Europa leren doorgronden.
‘We zullen, ja, deze strijd voortzetten omwille van de vrijheid en waarvan u voortaan het gezicht bent, omdat we het u verschuldigd zijn, omdat we het onszelf verschuldigd zijn, omdat in Frankrijk, professeur, het licht nooit uitgaat. Leve de Republiek. Leve Frankrijk.’
Vertaling: Bram Hahn.
Lees ook het hoofdcommentaar van het Franse dagblad Le Figaro, vertaald door schrijver en journalist Sylvain Ephimenco:
